فریب طعمه‌ها

قلاب‌های لاکچری

در کتاب «فریب طعمه‌ها: اقتصاد سوء استفاده و فریب»، جورج اکرلاف و رابرت جیمز شیلر، برندگان جایزۀ نوبل اقتصاد، به بیان کاستی‌های اندیشۀ بازار آزاد می‌پردازند که علی‌رغم بحران‌های اقتصادیِ بسیار، به‌طرز شگفت‌انگیزی به حیاتش ادامه می‌دهد. اکرلاف و شیلر بیان می‌کنند که چگونه شرکت‌های بزرگ از مطالبی که ما با خودمان در خلوت زمزمه می‌کنیم و عادت‌های روزمره‌مان سوء استفاده می‌کنند تا به اهدافشان برسند.

میل باطنی‌ ما به انتخاب، تبدیل‌مان به هدفی در دسترس برای کسانی می‌کند که می‌خواهند از این خصلت‌مان برای رسیدن به اهدافشان بهره ببرند. شاید بهترین گواه بر این مطلب، این جملۀ معروف ژان پل سارتر باشد: «ما کسانی هستیم که خود را از آنچه دیگران از ما می‌خواهند، می‌سازیم.»
بسیاری از اخباری که مطرح می‌شود به ما یادآوری می‌کند که باید نسبت به طعمه‌هایی که به سر راهمان قرار می‌دهند بینش عمیق‌تری داشته باشیم. فضایی که در آن صاحبان سرمایه از هر فریب و نیرنگی بهره می‌برند تا ما را در مسیری قرار دهند که باب میل آنهاست. از پژوهش‌ها و مطالعات معیوبی که شرکت‌های بزرگ و سیاستمداران و کمیته‌های اجرایی تحت نفوذشان انجام می‌دهند گرفته تا تبلیغات متنوع خرید اعتباری کالاهایی که به آنها نیاز نداریم.
اکرلاف و شیلر با پرداختن به پدیده‌هایی همچون قمار و عملکرد نظام بانکی و موارد متعدد دیگر، نشان می‌دهند که چگونه دست نامرئی بازار و ترفندهای بی‌شمار صاحبان کسب و کار ما را در مسیری قرار می‌دهد که سودی برایمان ندارد. خب چاره چیست؟ شاید همان‌طور که برای رایانه‌های خود در برابر بدافزارها نیازمند آنتی‌ویروس هستیم، باید در برابر فریب طعمه‌ها نیز به بینشی مسلح شویم که ایمن‌مان کند. این کتاب دربارهٔ همین فریب‌ها و همین بینش‌هاست.

تحریریۀ نشر نو