رابطۀ میانِ جنبۀ خلّاقانه و جنبۀ نقادانۀ تفکر غالباً به‌درستی فهمیده نمی‌شود. این بدفهمی تا حدود زیادی نتیجۀ تصویری است که رسانه‌های گروهی از اشخاصِ خلّاق و نقّاد عرضه می‌کنند. رسانه‌ها همواره شخصِ خلّاق را شبیه یک دانشمند خل‌وضع نشان می‌دهند که قدرت تخیل بالایی دارد و خودجوش، هیجانی، و سرچشمۀ اندیشه‌های نادر است، اما غالباً در عالمی دیگر سیر می‌کند و از واقعیت‌های روزمره فاصله دارد. در عوض، شخصِ نقّاد را، به‌غلط، شخصی صرفاً ایرادگیر، شکّاک، منفی‌نگر، خرده‌گیر، انعطاف‌ناپذیر، و عیب‌جو نشان می‌دهند. در نگاه اول به نظر می‌رسد که تفکر نقادانه و تفکر خلاقانه با هم ارتباطی ندارند یا حتی در تضاد با یکدیگرند. ظاهر قضیه این است که تفکر نقادانه خودآگاه و قابل آموزش است و تفکر خلاقانه ناخودآگاه و غیر قابل آموزش. این دیدگاه کاملاً غلط نیست، اما بهرۀ بسیار اندکی از حقیقت دارد. حقیقتِ نهفته در دیدگاه یادشده این است که هیچ شیوۀ شناخته‌شده‌ و مشخصی برای ایجاد خلاقیت نبوغ‌آمیز در افراد وجود ندارد. با این حال، راه‌هایی برای آموزش همزمان تفکر نقادانه و خلاقانه وجود دارد.

 این کتاب رابطۀ میان وجه خلاقانه و وجه نقادانۀ تفکر را بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که تفکر نقادانه و خلاقانه نیازمند یکدیگرند. همچنین نشان می‌دهد که ذهن‌های بزرگ در نتیجۀ به‌کارگیری همزمان تفکر نقادانه و خلاقانه پدید آمده‌اند.

اسناد به‌جا مانده از قرن سیزدهم تا هجدهم میلادی نشان می‌دهد که در اروپا و خاصه در فرانسه حیوانات نیز دقیقاً مانند انسان‌ها محاکمه می‌شدند وحیوانِ متهم با وکیل مدافعش در برابر قاضی و دادستان و اعضای هیئت‌منصفه و حضار حاضر می‌شد.

داستان محاکمهٔ خوک از روزی شروع می‌شود که یک خوک در گشت ‌و گذار روزانه‌اش کودکی را به قتل می‌رساند و از محل جنایت دور می‌شود. با سر و صدای مادرِ نوزاد، مردان روستا خوک را زیر درختی خوابیده می‌یابند در حالی که خونِ داغ از دهانش جاری است. قاتل دستگیر و به‌دست دادگستری سپرده می‌شود تا دادگاه عدالت را جاری کند. داستان اصلی از همین‌جا آغاز می‌شود: خوک چطور باید از خودش دفاع کند؟ رفتار انسان‌ها در برابر موجودی که زبانِ دفاع از خود ندارد چگونه است؟

نویسندهٔ جوان این رمان با طرح چنین داستان جسورانه‌ای، نگاهی نمادین و انتقادی دارد به سیستم‌های قضایی‌ای که وظیفه‌شان برقراری عدالت است امّا ظاهراً بویی از آن نبرده‌اند؛ داستانی که اگرچه ریشه در قرون گذشته دارد امّا هنوز هم برای این روزها تازه است.

دکتر آلیور ساکس، از برجسته‌ترین پزشکانِ نویسندۀ قرن بیستم و بیست‌ویکم، داستان‌‌های عجیب اما واقعی انسان‌هایی را روایت می‌کند که در دنیای غریب  و به‌ظاهر  گریزناپذیر انواع اختلال‌های عصب‌روان‌شناختی به دام افتاده‌اند.
در این کتاب حکایت افرادی آمده که گرفتار ناهنجاری‌های فکری و ادراکیِ باورنکردنی هستند: بیمارانی که خاطراتشان را از دست داده‌اند، و همراه آن بخش بزرگی از گذشته‌شان را؛ بیمارانی که قادر به تشخیص افراد یا اجسام آشنا نیستند؛ دست‌ها و پاهایشان برایشان بیگانه شده و حتی انسان‌هایی عقب‌افتاده قلمداد شده‌اند، اما در همین حال از استعدادهای هنری و ریاضیاتی ناشناخته و فوق‌العاده‌ای برخوردارند.
دکتر ساکس لحظه‌ای هم فراموش نمی‌کند که مسئولیت نهایی پزشک در برابر کیست: «انسانی دردمند که رنج می‌کشد و مبارزه می‌کند.»