جنگ

جنگ: غول ادبی قرن بیستم در قرن بیست‌ویکم

تابستان ۲۰۲۱ خبری منتشر شد که جهان ادبیات را به لرزه انداخت. سه اثر سلین که در روزگار حیاتش مفقود شده بود سرانجام پیدا شد، دست‌نویس‌هایی که شاید خوانندگان ادبیات بیش از نویسنده مشتاق بودند که پیدا شود. بالاخره انتشارات گالیمار، بهار امسال، از میان این نسخه‌های دست‌نوشته، اولین رمان را چاپ کرد: «جنگ». گویی این غول ادبی جهان چند دهه پس از مرگ نیز حرف‌های دیگری دربارهٔ جنگ دارد که با جهان بگوید.

خود سلین موضوع این ۲۵۰ صفحه دست‌نوشته را تحت‌عنوان «جنگ» در نامه‌ای به تاریخ ۱۶ ژوئیۀ ۱۹۳۴ با ناشر خود، روبر دنوئل، مطرح می‌کند: «به این تصمیم رسیده‌ام که “مرگ قسطی” را به‌عنوان اولین کتاب منتشر کنم و سال آینده “کودکی” و “جنگ” و “لندن” را.»

رمان «جنگ» روایت لحظات حضور سلین جوان است در جنگ، زخمی شدنش، بستری شدنش، و آنچه می‌توان زوال و سقوط کشور او و دیگر کشورهای درگیر دانست به ورطهٔ توأمان دردناک و مضحکِ جنگ. درست از همان ابتدای کتاب، سلین تعریف می‌کند که در ۲۷ اکتبر ۱۹۱۴ در بلژیک در منطقۀ پوئِل‌کاپِل به‌شدت از ناحیۀ بازو و چه‌بسا سر مجروح شده است، نقشِ زمین و غرقۀ خون، گاهی هم ناهشیار، با نعش‌هایی در اطرافش، رو به هلاک از گرسنگی و تشنگی، پس از اینکه بالاخره بتواند سرپا بایستد.

پیدا شدن این متن و سایر دست‌نوشته‌های منتشرنشده، که همه از آپارتمان سلین در هنگام آزادی پاریس دزدیده شده بود، بحث و جدل زیادی برانگیخت. همۀ اینها به وراثِ لوست المنصور، بیوۀ سلین که تنها وارث و مالک آنها بود، بازگردانده شد. اهمیتی ندارد که اینجا مطرح کنیم تحت چه شرایطی دست‌نویس «جنگ» و نیز سایر دست‌نوشته‌های سلین ازجمله «مرگ قسطی» در اختیار وراثِ لوست المنصور قرار گرفت. اما شکی نیست که این اولین بار است که سال‌ها پس از مرگ نویسنده ـــ‌و در این مورد شصت سال‌ـــ متن‌هایی با این درجه از اهمیت پیدا شده است، متن‌هایی که بلافاصله در تاریخ ادبیات فرانسه و جهان جایگاه می‌یابد.

برخی منتقدان ادبی معتقدند که این رمان از دیگر شاهکار سلین یعنی «سفر به انتهای شب» نیز بزرگ‌تر است. به هر روی، انتخاب میان این هر دو اثر دشوار است. تجربهٔ شگرفی‌ست: غول ادبی قرن بیستم در قرن بیست‌ویکم نیز حاضر شده است.

مطبوعات فرانسه از انتشار این رمان به‌عنوان بزرگ‌ترین حادثۀ ادبی قرن نام برده‌اند.