فلسفۀ پرندگان

فلسفۀ پرندگان

پیروی از ضرباهنگ طبیعت

اگر نه پرنده‌شناس باشید و نه فیلسوف، شاید نتیجۀ همکاری یک پرنده‌شناس و یک فیلسوف در قالب یک کتاب، برایتان نویدبخش نگاهی نو از زاویه‌ای پنهان باشد. اما اگر پرنده‌شناس یا فیلسوف باشید، شاید با دیدن این کتاب مورمور نگرانی به جان‌تان بیفتد.

نگرانی یک پرنده‌شناس احتمالاً این است که سازگاری‌های رفتاری پرندگان در چارچوبی غیر از ارزش سازی‌شان در موفقیت تولیدمثلی تفسیر شود، یا به عبارت دیگر از آنها برداشت‌هایی فلسفی صورت گیرد که با تبیین داروینی وجودشان ناسازگار است. این پرنده‌شناس می‌تواند نگران انسانی‌انگاری یا قضاوت دربارۀ رفتارهای پرندگان در چارچوب ارزش‌های انسانی نیز باشد.

فلسفۀ پرندگان

نگرانی‌های فیلسوف از جنس دیگری است. او ممکن است نگران نقض دوگانۀ هیوم و گذار ناموجه از است به باید باشد. به عبارت دیگر، نگران این باشد که نویسندگان کتاب نتیجه بگیرند چون پرندگان فلان کار را انجام می‌دهند، پس ما هم باید همان کار را انجام دهیم. اما با مطالعۀ کتاب، پرنده‌شناس خواهد دید که هیچ نسبت ناروایی به پرندگان محبوبش داده نشده. فیلسوف نیز به این نتیجه خواهد رسید که فلسفه در عنوان این کتاب نه در معنای فنی کلمه بلکه در معنای عام آن به کار برده شده است.

در داستان‌ها و افسانه‌ها، پرندگان اغلب حامی دانش، پیام یا فکر جدیدی هستند. موریس مترلینک، نویسندۀ بلژیکی، در نمایشنامه‌ای با عنوان «پرندۀ آبی» از آنها برای نمایش شادی استفاده می‌کند. در «منطق‌الطیر»، هر پرنده‌ نماد وجهی از رفتار انسان است. نویسندۀ سوئدی، سلما لاگرلوف، در کتاب «ماجراهای شگفت‌انگیز نیلس، نشان می‌دهد که غازهای وحشی، قهرمان جوان داستان را به سفر اکتشافی خیال‌انگیزی می‌برند که او را برای همیشه عوض می‌کند.

در قرن بیست‌ و یکم چه درس‌هایی هست که پرندگان هنوز می‌توانند به ما بیاموزند؟ این موجودات آسمان چگونه می‌توانند ما را در مسیرهای گوناگون هدایت کنند، و به ما کمک کنند که دربارۀ زندگی خودمان بیندیشیم، فقط به شرط اینکه برای مشاهدۀ آنها وقت بگذاریم. از مهارت‌شان در انجام وظایف والدینی یا حتی طرز حمام کردن‌شان چه می‌توان آموخت؟ پرندگان زندگی عشقی‌شان را چگونه مدیریت می‌کنند؟ آیا به جفت‌شان وفادارند یا روابط عاشقانۀ پرشمار دارند؟ آرام‌اند یا بی‌قرار؟ چرا بعضی از آنها مسافرانی اصلاح‌ناپذیرند و بعضی دیگر خانه‌نشین‌هایی جان‌سخت؟ آیا ترجیح می‌دهند از بچه‌هایشان مراقبت کنند که کاملاً بالغ شوند یا به محض آنکه بتوانند آنها را به سمت استقلال هدایت می‌کنند؟

چیزهای بسیاری برای یادگرفتن از این دنیای بال‌دارها هست. «فلسفۀ پرندگان» از شما می‌خواهد که یک گام از مشغله‌های زندگی روزمره فاصله بگیرید و برای دوباره پیوستن به طبیعت به آواز این فیلسوفان کوچک آسمان گوش فرا دهید چراکه عمیق‌ترین حکمت‌ها را می‌توان از کوچک‌ترین موجودات یاد گرفت.

تحریریهٔ نشر نو