شاهنامهٔ فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات (دفتر یکم)

شاهنامهٔ فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات

از میان روش‌های مختلفِ تصحیحِ متون، آنچه یک روش را بر روش‌های دیگر برتری می‌دهد یا اتخاذ روشی را ضرورت می‌بخشد، در درجۀ نخست ناگزیری‌های نسخه‌ها یا همان راهی است که دستنویس‌های به‌جامانده از آن متنِ ادبیِ کهن فراپیشِ مصحّح می‌گذارند.

آنچه تعیین می‌کند چه روشی در تصحیحِ یک متنِ کهن برتر و چه روشی از درجۀ اعتبار کم‌تری برخوردار است و چه شیوه‌ای گاه تنها روشِ قابلِ قبول و دربردارندۀ بیش‌ترین احتیاط‌های علمی است، کمیّت و کیفیتِ دستنویس‌های به‌جامانده و فاصلۀ زمانی است که قدیم‌ترین نسخه / نسخه‌های موجود از تاریخ نگارش / سرایشِ متن اصلی دارند، و بسامدِ اغلاط و بدخوانی‌هایِ موجود در صحیح‌ترین و مغلوط‌ترین نسخه / نسخه‌ها، و اندازۀ تصرفات و تحریفات و در نهایت درجۀ اعتبار و مضبوط بودنِ آن‌هاست.

«شاهنامهٔ فردوسی: تصحیح انتقادی و شرح یکایک ابیات» تصحیح تازه‌ای است از شاهنامه‌ی فردوسی بر پایۀ مهم‌ترین نسخه‌های موجود، همچون دستنویس موزۀ بریتانیا، فلورانس و… نسخۀ سن‌ژوزف که به‌تازگی در بیروت یافته شده و تصحیح حمدالله مستوفی نیز برای نخستین بار در این تصحیح انتقادی بررسی شده‌اند. بخش دیگر این اثر شرح یکایک ابیات، تعابیر کنایی، مجازی، استعاری و… است، به همراه گزارش ریشه‌شناسی واژگان متن و بررسی درونمایه‌ها، رویدادها، شخصیت‌ها و خویشکاری آنها و نیز مقایسۀشان با متون همزمان و ناهمزمان. برگردان عربی شاهنامه از فتح بن علی بنداری اصفهانی در اوایل قرن هفتم، برگردان منظوم انگلیسی برادران وارنر، فهرست واژه‌های گزارش‌شده، فهرست واژه‌های پارسی باستان، اوستایی، پهلوی اشکانی، ساسانی و… فهرست واژه‌های عربی، فهرست واژه‌های غیر عربی و غیر ایرانی، فهرست نام مکان و کسان، بیت‌یاب و کتابنامه از بخش‌های دیگر این کتاب‌اند.

محمدرضا شفیعی کدکنی دربارۀ این اثر نوشته‌اند: «کارهای ایشان دربارۀ شاهنامه دارای تمام ارزش‌های یک کار آکادمیک است و من آرزو می‌کنم که روزی آخرین مجلد تحقیق ایشان را دربارۀ شاهنامه زیارت کنم و پس از این نیز کارهای دیگری را.»