ژنتیک و فلسفه
اتمام چاپدر طول قرن گذشته، تقریباً تمام شاخههای علوم زیستی تحت تأثیر مستقیم کشفیات و پیشرفتهای ژنتیک بودهاند، حوزهای که بهسرعت در حال تحول است و ابعاد نظری مهمی دارد. پل گریفیتس و کارولا اشتوتس در این کتاب درآمدی بر ژنتیک و فلسفه نشان میدهند که مفهوم ژن چگونه در بسیاری از حوزههای شکلدهندۀ زیستشناسی مدرن تکامل یافته است. آنها با بررسی زیستشناسی مولکولیِ «محیط»، ژنتیک را وارد زیستشناسی تکوینی تمام جانداران کرده، و نشان میدهند که چگونه علوم زیستی مولکولی تمایز «طبیعت/تربیت» را تضعیف کردهاند. نویسندگان تأثیرات انقلابی زیستشناسی مولکولی را کاملاً میپذیرند، اما «ژنمحوری» و «فروکاست گرایی» را رد میکنند، و به پیامدهای فلسفی آخرین پیشرفتهای ژنتیک میپردازند. بحثهای این کتاب برای علاقهمندان فلسفۀ زیستشناسی، ژنتیک و دیگر علوم زیستی بسیار جذاب است.
در پی پیدایش
۶۸۰.۰۰۰توماندر پی پیدایش
مایکل مارشال روزنامهنگار علم است و دربارهٔ علوم زیستی، سلامت، و محیط زیست مینویسد. او که عضو هیأت تحریریهٔ نیوساینتیست و بیبیسی بود، از سال ۲۰۱۷ نویسندهٔ مستقل است و به هیچ رسانهای وابستگی سازمانی ندارد. مطالب او دربارهٔ موضوعات گوناگون، از تاریخ تکامل تا رفتار جانوران، و از تغییر اقلیم تا فاجعههای طبیعی، در بیبیسی، نشنال جیوگرافیک، نیچر، نیوساینتیست، آبزرور، فوربز، و تلگراف منتشر شدهاند. مارشال دانشآموختهٔ دانشگاه کیمبریج و کالج سلطنتی لندن است. در پی پیدایش (۲۰۲۰) نخستین و در حال حاضر تنها کتاب اوست.
اژدهای بهشتی
۳۴۰.۰۰۰تومانکارل ساگان، اخترشناس نامدار و ابرستارهٔ دنیای علم در قرن بیستم، در اژدهای بهشتی از حوزهٔ تخصصی خود خارج میشود و ماجراجویانه دل به دریا میزند تا از ترکیب رشتههای انسانشناسی و زیستشناسیِ تکاملی و روانشناسی و علوم کامپیوتر راهی به حل معمای هوش در انسان پیدا کند. این کتاب را که یک سال پس از انتشارش در سال ۱۹۷۸ برندهٔ جایزهٔ پولیتزر شد، میتوان تاریخ تکامل مغز انسان دانست. ساگان در مقدمهٔ کتاب تصریح میکند که ذهن چیزی جز پیامدهای آناتومی و فیزیولوژی مغز نیست. به عقیدهٔ او انتخاب طبیعی همچون نوعی «غربال فکری» عمل کرده و بهتدریج هوش انسان را به جایی رسانده که از عهدهٔ کشف قوانین طبیعت و شناخت خویش برآید. ما به لطف گسترش قشر جدید مخ صاحب فرهنگی شدهایم که از زبان و منطق تا شهود و اسطوره را در بر میگیرد. به عقیدهٔ ساگان، مغز ما به کمک رقیب شایستهاش، یعنی کامپیوتر، ناگزیر به تکامل خود ادامه خواهد داد.
در جستجوی فهم کیهان
۳۸۰.۰۰۰توماندر جستجوی فهم کیهان
در جستوجوی فهم کیهان سفری است برای کنجکاوی در باب ناشناختههای عالم، از انبساطِ کیهان گرفته تا سیاهچالهها و ماده و انرژیِ تاریک و حیات فرازمینی. این سفر در بسترِ تاریخ علم و بهخصوص تاریخِ فیزیک از دوران باستان تا زمان معاصر رخ میدهد. در اثنای این سفر در فضا و زمان، به بررسی ساختار و تحول ستارگان و کهکشانها میپردازیم. سپس با کاوش دربارهٔ مدل مهبانگ، تابش زمینۀ کیهانی و ساختارهای بزرگمقیاس به بررسیِ آغاز و ساختار و تاریخچهٔ کیهان میرسیم. در خلالِ سطرهای این کتاب بنیادهای فیزیکِ نیوتنی، الکترومغناطیس، مکانیک کوانتومی، نسبیت خاص و عام و کیهانشناسی بازگو میشود.
حلقۀ گسترنده
۴۰۰.۰۰۰تومانحلقۀ گسترنده
فلسفهٔ اخلاق چیست؟ معیارهای اخلاقی از کجا میآیند؟ آیا بر هیجانات ما مبتنیاند، یا بر خرد، یا بر برداشتی ذاتی از خوب و بد؟ از نظر بسیاری از دانشمندان، کلید معما تماماً در زیستشناسی است، بهویژه در نظریههای داروینی تکامل و رفتارهایی که بقای فرد را تضمین میکنند. اما اگر تکامل نبردی بر سر بقا باشد، چرا برای دیگران فداکاری میکنیم؟
پیتر سینگر در اثر کلاسیک خود، حلقهٔ گسترنده، میگوید که فداکاری به شکل رانهای با بنیان ژنتیکی برای محافظت از خویشاوندان و اعضای جامعه آغاز شد اما سپس به شکل مجموعهای از اصول اخلاقی درآمد که آگاهانه انتخاب شدهاند و حلقهٔ کسانی که در بر میگرفتند همواره رو به گسترش بوده است. او با کمک گرفتن از فلسفه و روانشناسی تکاملی نشان میدهد که فلسفهٔ اخلاق در انسان را تنها با زیستشناسی نمیتوان تبیین کرد، بلکه توانایی خردورزی است که پیشرفت اخلاقی را امکانپذیر میسازد.
سرود سلولها
۹۰۰.۰۰۰تومانسرود سلولها
کشف سلولها و بازتعریف بدنِ انسان بر اساس ساختارهای سلولیاش علم پزشکی را دگرگون کرد و با فهم تازهای که از ساختمان بدن به دست آمد، بیماریها نیز معنایی تازه یافتند.
سلولها بنیادیترین واحد زندگیاند و داستان آنها داستان زندگی است. در خلال ماجراهای گوناگونی که دانشمندان و پزشکان و البته درمانجویان حاضر در این کتاب از سر میگذرانند، از گوشهگوشهٔ سازوکار بدن انسان درک روشنی پیدا میکنیم و در سفری چند صد ساله، تاریخ پُرافتوخیزِ شناخت سلولها و تکاملِ دانش پزشکی را تا جدیدترین دستاوردهای روز پی میگیریم.
سیدارتا موکرجی که بابت توانمندیاش در تبدیل مفاهیم پیچیدهٔ علمی به روایتهای خواندنی و پُرماجرا شهرتی جهانی یافته است، در این کتاب با نثری سرزنده و پُرکشش حکایتهای بسیاری را -از گوشههای کمتردیدهٔ تاریخ گرفته تا تجربههای شخصیاش- بازگو میکند تا از صحنهٔ زندگی بر مبنای واحد سازندهاش طرحی نو بسازد و از ظهور انسانهای نو خبر دهد.
در سایۀ انسان
۶۰۰.۰۰۰توماندر سال ۱۹۶۰ زن جوانِ جویندهای تک و تنها به قلبِ جنگلهای صعبالعبور منطقهٔ گمبه در تانزانیا میرود تا دربارهٔ یکی از نزدیکترین خویشاوندانِ انسان، شامپانزه، تحقیق کند. دیرزمانی در زل آفتاب و شُرشُر باران دنبال شامپانزهها میگردد و تا مدتها لباس یکشکل میپوشد تا شامپانزهها به حضورش عادت کنند. سرانجام موفق میشود و شامپانزهها حضورش را میپذیرند و او فرصت مییابد که همهٔ جوانب حیات فردی و اجتماعی چند نسل از شامپانزهها را از تولد تا مرگ بهچشم ببیند و مستند کند.
در سایهٔ انسان سفر اُدیسهوار انسانی است که فداکارانه قدم در راه حقیقت و علم میگذارد و بخش عمدهٔ وقایع زندگی شخصیاش نیز با موضوع تحقیقش درمیآمیزد. در این کتاب با رفتار و کردار و حرکات و سکنات شمار فراوانی از شامپانزههای منطقهای دورافتاده آشنا میشویم و چهبسا با آنها همذاتپنداری هم بکنیم.
زیباترین تاریخ گیاهان
۲۰۰.۰۰۰تومانزیباترین تاریخ گیاهان
گیاهان، میلیونها سال پیش از جانوران و انسانها، نخستین موجودات زندۀ ساکن بر کرۀ زمین بودند. این موجودات از کجا آمدند؟ نخستین ساقههای چمن، نخستین درختها، نخستین گلها چگونه پدید آمدند؟ آیا گیاهان هم هوش و احساسات دارند؟ زندگی و زاد و ولد آنها با زندگی و زاد و ولد انسان و سایر جانوران چه ارتباطی دارد؟
همگی ما از جلبک آبی زاده شدهایم، همانی که گاهی ردی از آن را بر کف باغ و باغچه میبینیم.
زیباترین تاریخ زمین
۲۰۰.۰۰۰تومانزیباترین تاریخ زمین
چرا این سنگریزۀ ناچیز در بیکرانگی جهان با این سرنوشت شگفتآور مواجه شد؟ چگونه این سنگریزه به سیارهای در حال تغییر تبدیل شد و در گوشهای از کهکشان زندگی را پدید آورد؟ چرا انسانها و جانوران و گیاهان زندگی در مناطق لرزهخیز و آتشفشانی را بیشتر دوست میدارند؟ آیا روزی استرالیا بخشی از آسیا خواهد شد؟ خاک چین در آسمان آمریکا چه میکند؟
تاریخ ۵/۴ میلیاردسالۀ سیارهای که همزمان با ستارهاش زاده و گهوارۀ زندگی گیاهان و جانوران شد.
داستان بدن انسان
۸۰۰.۰۰۰تومانداستان بدن انسان گزارشی است روشن و جذاب از چگونگی تکامل بدن انسان طی میلیونها سال. گذرِ انسان از جنگل و علفزار به سوی غار و روستا و کلانشهر همراه بوده با مجموعۀ درهمپیچیدهای از انطباقها، از جمله راه رفتن روی دو پا، اتکای بیشتر به غذاهایی غیر از میوه، ظهور شکارگری و خوراکجویی و همزمان ایجادِ توانایی استقامتیِ فوقالعاده، بزرگ شدنِ چشمگیرِ مغز، و شکلگیری مهارتهای فرهنگی.
دنیل لیبرمن در این کتاب میکوشد از اطلاعات تکاملی برای تشویق ما به در پیش گرفتن سبک زندگی سالمتر و ایجاد محیطی کمآسیبتر بهره بگیرد.
نخستین دانشمند
۲۹۰.۰۰۰توماننخستین دانشمند
کارلو روولّی سراغ آناکسیمندر، فیلسوف یونانی سدۀ ششم پیش از میلاد، میرود تا سرآغاز اندیشۀ علمی را بکاود و در ادامه به حدود و امکانات و فواید علم و نسبت مناقشهبرانگیز آن با دین بپردازد. آناکسیمندر اغلب «نخستین دانشمند» نامیده میشود چون نخستین کسی بود که از وجود نظمی در جهان سخن گفت ناشی از نیروهای طبیعی و نه نیروهای فراطبیعی. او نخستین کسی بود که دریافت زمین در فضا شناور است و خورشید و ماه و ستارگان گرد آن میچرخند ــــ آن هم هفت سده پیش از بطلمیوس. او بود که نخستین بار گفت که حیوانات از دریا برآمدهاند و تکامل یافتهاند و همچنین قوانینی کلّی بر تغییرات در جهان حاکماند.
روولّی در این کتاب جایگاه والای آناکسیمندر در تاریخ علم را از طریق بازسازی نظریاتش احیا میکند. او در این مسیر بر آنچه بر ما معلوم است تکیه میکند و آن را در بستر تاریخی و فلسفیاش قرار میدهد. روولّی ضمن نقد و واکاوی آراءِ فیلسوفان علم و ارائۀ شرحی مختصر از تحولات مهم تاریخ علم، نشان میدهد که آراءِ آناکسیمندر چه تأثیر سرنوشتسازی بر فرهنگ غرب و حرکت آن به سوی انقلاب علمی داشته است. او نتیجه میگیرد که اندیشۀ علمی ـــمیراث آناکسیمندرـــ تنها زمانی قابلاعتماد است که پیوسته مرزهای شناخت فعلی ما را محک بزند.
حیات چیست؟
۲۰۰.۰۰۰تومانتعریف حیات پرسشی کهن اما همچنان بیپاسخ است. گویی پدیدهای تعریفگریز است که به هیچ تعریفی بر پایهٔ شروط لازم و کافی تن نمیدهد و از هر تلاشی در این جهت با رو کردن استثنایی میگریزد. دنیای زنده بهمراتب پیچیدهتر از آن است که بتوان با یک تعریف قاطع بر پایهٔ معیارهایی محدود تکلیف تمام موارد بینابینی را روشن کرد. اما هدف پل نرس در این کتاب نه تلاش برای پاسخ دادن به چیستی حیات، بلکه برشمردن پنج «ایدهٔ بزرگ» در زیستشناسی برای توضیح سازوکار حیات است: سلول، ژن، تکامل از راه انتخاب طبیعی، حیات همچون شیمی، و حیات همچون اطلاعات. او نتیجه میگیرد که موجودات زنده ماشینهای فیزیکی، شیمیایی، و اطلاعاتی با حدود مشخص هستند که تکامل مییابند. همچنین، بر اهمیت سلول تأکید میکند و آن را واحد بنیادی حیات و اتم زیستشناختی مینامد، جایی که شیمی به زیستشناسی تبدیل میشود و از رهگذر این تبدیل مهمترین ویژگی موجودات زنده، یعنی رفتار هدفمند و مفهوم «خود»، پدید میآید.