کووید ـ ۱۹: بازتنظیم بزرگ

جهان کرونایی، جهان پساکرونا

رشد سریع همه‌گیری کووید-۱۹ در زمستان ۲۰۱۹ با درهم شکستن ظرفیت‌های مقابله با چنین فاجعه‌هایی در سراسر دنیا نشان داد که حکمرانان کنونی جهان چندان به ظرفیت‌های ریسک‌های فاجعه‌بار و توان دفاعی کشورها و عرصه‌های جهانی حکمرانی اشراف نداشته‌اند. نه ساختارهای بین‌المللی و نه قراردادهای اجتماعی برسازندۀ ملت‌ها در درون مرزهای ملی، و نه ظرفیت‌های منطقه‌گرایی از سطح مطلوبی از آمادگی مقابله با فاجعه‌هایی نظیر همه‌گیری‌های کووید-۱۹ برخوردار نبود. جهان پیشاکرونا به کدام سو می‌رفت؟ وضعیت اقتصاد و سیاست در انتهای دهۀ دوم هزارۀ سوم چگونه بود؟

شکاف‌های میان فقیر و غنی درون کشورها و میان ملت‌ها، آشوب‌ها و نبردهای منطقه‌ای، شکنندگی اقتصاد و سیاست در کشورهای توسعه‌نیافته و در حال توسعه، و رواج کوتاه‌مدت‌گرایی بر تصمیم‌گیری‌های ملی و منطقه‌ای، در سایۀ شکست‌های پی‌درپی نهادهای مسئول حکمرانی جهانی نظیر سازمان ملل، سازمان بهداشت جهانی، صندوق بین‌المللی پول، و ائتلاف‌هایی نظیر گروه هفت و گروه بیست و نظایر آنها برای مهار یکجانبه‌گرایی‌ها، هماوردطلبی‌های آمریکا و چین بر سر ابرقدرت اول جهان بودن، توزیع مناسب زنجیره‌های تأمین جهانی و نظم نوین اقتصادی، دست در دست هم سازوکاری آفریدند که در مقابل حملۀ برق‌آسای ویروس کرونا دفاع مناسبی از خود نشان نداد و درهم شکست.
پرسشی مهم‌تر این است که پیامدهای اقتصادی، ژئوپولیتیکی، اجتماعی و روانی این درهم شکستن جهانی کدام‌اند؟ آیا جهان سرانجام می‌تواند به سطح مطلوبی از همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی‌ای دست یابد یا دست‌کم به مسیر آن بازگردد تا بتواند مواضع مناسبی برای رسیدن به وضعیت عادی اتخاذ کند؟ آیا جهان پساکرونا به وضعیت عادی پیشاکرونا بازخواهد گشت یا پیامدهای دوران همه‌گیری برای همیشه مفهوم «وضعیت عادی» را تغییر داده‌اند.
کلاوس شواپ بنیان‌گذار مجمع جهانی اقتصاد و تیه‌ری ماله‌ره دستیار اجرایی مؤسسۀ مانتلی باومتر بر این باورند که جهان هرگز دوباره به وضعیت عادی پیش از همه‌گیری کرونا بازنخواهد گشت. اثرات همه‌جانبۀ همه‌گیری، فرایندهای مقابله با آن، تأثیر اقدامات کشورها و نهادهای بین‌المللی برای جلوگیری و مهار آن و پیامدهای این اقدامات چنان وسیع، عمیق و تاریخی‌اند که در افق آن، دورانی جدید برای تمدن بشری آغاز خواهد شد.
کتاب کووید-۱۹: بازتنظیم بزرگ با زبانی ساده و بیانی شیوا به این مباحث و پرسش‌ها می‌پردازد و برای علاقه‌مندان این‌گونه مسائل، مطالبی سرشار از اطلاعات مفید و بحث‌ها و تحلیل‌هایی مستند ارائه می‌دهد و فرصتی برای تأمل و نتیجه‌گیری فراهم می‌کند.

علیرضا حسنی