تحلیل رفتار متقابل

توضیحات

تحلیل رفتار متقابل

«تحلیل رفتار متقابل» یکی از کتاب‌های همگانی جلسات خصوصی و گروه‌درمانی است برای درمان اختلالات روانی و هیجانی و شخصیتی. کارآمدیِ این متن را در این حد دانسته‌اند که از نخستین جلسات بر اشخاص تأثیر می‌گذارد و این تأثیر در تمام مدت درمان افزایش می‌یابد؛ شاید به این دلیل که این نظریه ــ‌یعنی «تحلیل ساخت» و «تحلیل رفتار متقابل»ــ نظریه‌ای است منظم و استوار که از شخصیت و پویایی‌های اجتماعی نشأت گرفته و به‌آسانی قابل‌درک است و با وضعیت اکثر بیماران روانی قابل‌تطبیق است.

این نظریه جایگزین روش‌های سنتی روان‌درمانی است. روش‌های سنتی دو گونه‌اند: یکی شامل پیشنهاد دادن و اطمینان مجدد بخشیدن و سایر اعمال والدانه می‌شود و دیگری به طرز عمل «عقلانی» بر اساس رویارویی با مسئله و توجیه و تفسیر معنای آن می‌پردازد، مانند روش‌های بدون درمانِ «بدون رهنمود» و روانکاوی. اریک برن معتقد است که در روش «والدانه» درمانگر چنان با رؤیاها و خیالات قدیمی بیمار درگیر می‌شود که اکثراً در درازمدت کنترل وضعیت را از دست می‌دهد و، دست‌آخر، خود را متعجب و مأیوس می‌یابد؛ او روش‌های «عقلانی» را نیز بسیار زمان‌بر می‌داند و این خطر را هم محتمل می‌بیند که طولانی‌بودن دورهٔ درمان برای نزدیکانِ بیمار خطرساز باشد و اثرات ناگواری بر روند رشد شخصیت کودکان بگذارد.

اما روش «ساختاری ــ رفتار متقابل» کمک می‌کند این مشکلات را پشت‌سر بگذاریم. از آنجا که این روش موجب می‌شود توانایی بیمار برای تحمل و مهار هیجاناتش به‌سرعت افزایش یابد و بتواند اعمال خودش را محدود کند، بسیاری از امتیازات روش «والدانه» را هم دارا است؛ از آنجا که درمانگر در این روش کاملاً از عناصر قدیمی‌شدهٔ شخصیت بیمار آگاه می‌شود، امتیازات روش «عقلانی» را نیز حفظ می‌کند.

یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌های این روشِ روان‌درمانی این است که به‌راحتی می‌توان آموزشش داد و آموختش. روند و رویهٔ این درمان نیز به‌وضوح مشخص است و درمانگر و درمان‌شونده در طی درمان می‌توانند بگویند درمان دقیقاً در چه وضعیت و مرحله‌ای قرار دارد و همین پیشرفت‌های حاصله و مشکلات باقی‌مانده را مشخص می‌کند. اصطلاحات این روش و فهم آنها نیز ساده است و کمک می‌کند هم درمانگر هم درمان‌شونده بتوانند تصور دقیق و روشنی از لایه‌های مختلف درمان داشته باشند.

همهٔ اینها و تاریخچهٔ درخشان این روش در درمان بیماران مختلف در طول سال‌ها دست به دست هم داده‌اند تا این کتاب را که مظهر نوشتاریِ این روش درمان است به یکی از متون مهم تاریخ روان‌درمانی تبدیل کنند. اگر پرستارید، اگر مدیر اداره‌اید، اگر کارمندید، اگر معلمید، اگر راننده‌اید، در هر صنفی که هستید، می‌توانید از این کتاب برای فهم مشکلات و درمان خود بهرهٔ فراوان ببرید.