تحسین غریزۀ بی‌نقص

تحسین غریزۀ بی‌نقص

تحسین غریزۀ بی‌نقص چرا تاریخ طبیعی می‌خوانیم؟ این پرسشی است که گوردون اوراینز، استاد بازنشستۀ زیست‌شناسی دانشگاه واشینگتن و نویسندۀ کتاب «یاد جنگل دور» کوشید به آن پاسخ دهد. پاسخ مختصر و اولیۀ او در مقاله‌ای به سال ۲۰۱۳ در نشریۀ «آموزش و تجربه تاریخ طبیعی» منتشر شد. او در این مقاله به ریشه‌های جمال‌شناسانه تاریخ طبیعی می‌پردازد؛ نه به این معنی که تاریخ طبیعی می‌خوانیم چون زیباست، بلکه به این معنی که اصلاً چرا مطالعۀ طبیعت برای ما زیباست؛ چرا از آواز برخی پرندگان و بوی بعضی گل‌ها و طعم شیرین عسل لذت می‌بریم [نیز چرا از شب و

ادامه مطلب ›
ویروس هوشمند

ویروس هوشمند

ویروس هوشمند   ویروس بی‌عرضه میزبان خود را می‌کُشد اما ویروس باهوش در کنار آن می‌ماند. ــــجیمز لاولاک   شاید با خواندن عنوان «سیارۀ ویروس‌ها» گمان بریم که این هم یکی از همان ترفندهای معمول بازاریابی در جلب مخاطب و فروش بیشتر است نه ادعایی علمی که بر پایۀ شواهد موثق قرار دارد. تقریباً از چهار میلیارد سال پیش حیات بر روی سیارۀ زمین در اشکال گوناگون و متنوع خود وجود داشته و بسیاری جانداران بر روی آن زیسته و منقرض شده‌اند. چه دلیلی دارد که این سیاره را تنها به نام یکی از جانداران آن بخوانیم؟ چه تضمینی وجود

ادامه مطلب ›
زندگی در تبعید، موزۀ تسلیم بی‌قید و شرط

زندگی در تبعید

زندگی در تبعید دوبراوکا اوگرشیچ، نویسندۀ کروات، در ۱۹۹۲ تبعید شد و کشوری را برای همیشه ترک کرد که به دلیل مناقشات و کشمکش‌های مداوم در حال تلاشی و تکه‌تکه شدن بود. میراث فرهنگی یوگوسلاوی که اوگرشیچ در آن بالیده بود ــ‌همان ترکیب پان‌ـ‌اسلاو که تا پیش از آن سال با سیاست‌های سختگیرانۀ تیتوگراها حفظ شده بود‌ــ ناگهان از بین رفت و، در نتیجۀ آن، فساد سیاسی‌ای شکل گرفت که تا به امروز ادامه دارد. در کتاب «موزۀ تسلیم بی‌قید و شرط»، اوگرشیچ به بررسی زندگی در تبعید می‌پردازد و بازگوکنندۀ داستانی است که فراتر از تجربۀ شخصی خود او

ادامه مطلب ›

ادبیات بی‌موضع وجود ندارد

ادبیات بی‌موضع وجود ندارد «تابستانی با پروست» از ماتیاس چوکه و «مقلد صدا» از توماس برنهارد تازه‌ترین ترجمه‌های ناصر غیاثی هستند که هر دو در نشر نو منتشر شده‌اند. ماتیاس چوکه، نویسنده آلمانی‌زبان سوئیسی است و چند سال پیش رمانی از او با عنوان «ابرها بزرگ بودند و سفید بودند و در گذر» با ترجمه ناصر غیاثی به فارسی منتشر شد و در واقع این اولین اثری بود که از او در ایران منتشر می‌شد. چوکه در سال 1954 متولد شده و هنوز در قید حیات است و غیاثی در ترجمه هر دو کتاب با او در ارتباط بوده است.

ادامه مطلب ›

حلزون؛ میزانِ موزونِ جهان

حلزون؛ میزانِ موزونِ جهان   هر کتاب آیینه­‌ای است برای مخاطب. خواننده در سیاهیِ کلمات، آن چیزی را درمی­‌یابد که مدام در جستجو و سودای آن به سر می­‌برد. هر کتاب در شأنِ مخاطبِ خویش نازل می­‌شود و هر مخاطب باید هر کتاب را چنان بخواند که گویی برای او نوشته شده است. چه درست می­‌گفت عین­‌القضات!   «صدای غذا خوردن یک حلزون وحشی: ماجرای واقعی یک زن و یک شکم­پا» برای من بیش و پیش از آنکه حکایتِ «تاریخِ طبیعی» باشد، روایتِ چگونه زیستن بود و «برای آموختنِ معنای زندگی، استادی  بهتر از جان به دربردگانِ تاریخِ حیات نیست.»

ادامه مطلب ›

اِما استعارۀ آزادی

اِما استعارۀ آزادی | اِما استعاره‌ای است از آزادی و تغییر رژیم!   گئورگ دراگُمان در گفت‌وگویی مفصل از ساحره می‌گوید؛ رمانی که رومانی پس از دیکتاتور را روایت می‌کند   گئورگ دراگُمان نویسنده و مترجم رومانیایی‌ـ‌مجارستانی در پانزده‌سالگی مجبور می‌شود به همراه خانواده‌اش رومانی را ترک کند و به مجارستان پناهنده شود. او فروپاشی رژیم دیکتاتوری را در نوجوانی خود به چشم دیده است و در رمان‌هایش، شاه سفید و ساحره، می‌کوشد آن روزگار را به‌نحوی بدیع به تصویر بکشد. ساحره روایت رومانیِ پس از چائوشسکو است، گرچه به‌صورت مستقیم حرفی از دیکتاتور به میان نمی‌آید. راویِ ساحره دخترکی

ادامه مطلب ›

فلسفۀ زیست‌شناسی

فلسفۀ زیست‌شناسی فلسفۀ زیست‌شناسی، به تعبیر وسیع‌تر، بخشی از فلسفۀ علم است. اما… به تعبیری باریک‌تر می‌توان فلسفۀ علم را از فلسفۀ طبیعت تمییز داد. فلسفۀ علم در این تعبیر باریک‌تر، تلاشی برای درک فعالیت و محصولات خود علم است اما هنگامی که به فلسفۀ طبیعت می‌پردازیم، تلاش می‌کنیم که جهان و جایگاه ما در آن را درک کنیم. علم زیست‌شناسی به ابزاری همچون یک عدسی تبدیل می‌شود که از طریق آن به جهان طبیعت می‌نگریم. به این ترتیب علم به منبعی برای فلسفه تبدیل می‌شود و نه موضوعی برای آن. فلسفه دوستِ منتقدِ زیست‌شناسی است؛ دوستی که کمک می‌کند

ادامه مطلب ›

«دیگران» رمانی کوتاه با ترسیم یک روایت در دو نگاه

«دیگران» رمانی کوتاه با ترسیم یک روایت در دو نگاه  «دیگران» رمانی مصوّر اثر «ماهراونسال اِریش» نویسندۀ ترکیه‌­ای است که توسط «مژده الفت» به زیبایی به فارسی برگردانده شده است. ماهر اونسال در سال ۱۹۸۰ در «چاناکالۀ» ترکیه متولد شد. او که مترجم، نویسندۀ داستان‌­کوتاه و رمان­‌نویس است، اولین مجموعه­‌داستانش را در سال ۲۰۱۲ میلادی به نام «فِرِدی در خانه گرومپ­‌گرومپ می­‌نوازد.» منتشر کرد که جایزۀ «داستان­‌کوتاه ساییت فایک» را در سال ۲۰۱۴ از آن خود نمود. وی در اولین رمان خود، Dünya Bu Kadar، «دنیا همین‌­قدر است» که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد، راه‌های جدیدی از روایت را بررسی

ادامه مطلب ›

خاستگاه تئاتر نوین

خاستگاه تئاتر نوین سیدعلی نصر (۱۲۷۳-۱۳۴۰) نمایشنامه‌نویس، کارگردان، بازیگر و مرد سیاست بود که او را پدر تئاتر ایران می‌خوانند. او از اولین بنیادگزاران نهادهای تئاتری و هنرپیشگی بود که تئاتر ملی (با همکاری محقق‌الدوله، ۱۲۹۰)، کمدی ایران (۱۲۹۵) و هنرستان هنرپیشگی (۱۳۱۸) را تأسیس کرد. در نمایش‌ها و نمایشنامه‌های طنزش از مسائل اجتماعی انتقاد می‌کرد و زندگی جامعۀ نوین ایرانی را می‌شکافت. صحنه و روشنگری از سه بخش اصلی تشکیل شده است: بخش اول، در ۱۱۷ صفحه، پیشگفتار و مقدمه است که زندگینامۀ مفصل سید علی نصر را دربردارد. این بخش را نوۀ نصر نوشته که کتاب حاضر به

ادامه مطلب ›