گوبسک رباخوار نه‌تنها روایتی اخلاقی درباره‌ی طمع، بلکه تحلیلی اجتماعی از قدرت پول در شکل‌دهیِ روابط انسانی است؛ داستانی کوتاه، فشرده و نافذ که همچنان یکی از آثار شاخص درون‌مایۀ مال‌پرستی در ادبیات جهان به شمار می‌رود. شخصیت اصلی این داستانِ آمیخته به فسون و فسانه پیرمرد عجیب و غریب و رباخواری‌ست به نام گوبسک، که پدر ارنست پیش از مرگ همۀ دارایی‌اش را بدو وامی‌گذارد، بدین قرار مکتوب که وقتی پسرش به سن بلوغ رسید آن دارایی را بدو منتقل کند. اما ماجرا پیچ و تابی می‌یابد و دارایی به ارنست منتقل نمی‌شود و او در فقر گرفتار می‌شود، و ما در حالی با او آشنا می‌شویم که دختر ویکنتس دو گرانیلو بدو دل باخته است. اکنون راوی داستان، درویل، وکیل و دوست خانوادگی ویکنتس، داستانی را حکایت می‌کند که عمیقاً از شخصیت مخوف گوبسک سرشار است: پیرمردی که رباخواری را از باب لذت فکری پیشۀ خود کرده است، نه از باب ثروت‌اندوزیِ صِرف. گوبسک از حیث شهرت به خساست سرشناس‌تر از باباگراندۀ اوژنی گرانده نیست، اما بی‌شک خسیسی‌ست اصیل‌تر و به لحاظ درونی غنی‌تر که قواعد خاص خود را با منتهای وسواس و دقت رعایت می‌کند و رباخواری را به مرتبۀ هنر برمی‌کشد.

لیکو شعری شفاهی است. تک‌بیتی‌ست هجایی و مقفّا. لیکو نیز مانندِ زبانِ بلوچی از روزگارانِ دور و ناشناختۀ ادبیات و موسیقیِ ایران خودش را به امروز رسانده است و بازمانده از الحانی‌ست که پیش از همدستیِ شعرِ پارسی و عروضِ عربی، سر بر آسمانِ ادب و هنر ایران داشته‌اند. لیکوها بیشتر ده هجایی‌اند ولی لیکوزنانِ بلوچ، آرشه که بر سیمِ سُروز می‌کشند ابایی ندارند از افزودن چند هجای خرده‌تحریری به شعر، برای پاسخگویی به نوای ساز؛ از همین «ای دوست» گفتن‌ها و «امَان امَان» برآوردن‌های آوازَندگانِ پارسی‌خوان که رایج است و بسیار شنیده‌ایم.

مارش رادتسکی

مارش رادتسکی مشهورترین اثر یوزف روت و نیز آخرین رمانی است که او پیش از مهاجرت به پاریس و دربه‌دری‌های بعدی نوشت. مارش رادتسکی هم‌عصر مجموعه‌ای از آثار ادبی بزرگ آلمانی ثلث اول قرن بیستم است که سهمی عمده در شکل‌گیری مفهومی به نام «رمان مدرن» و یا «رمان قرن بیستم» داشته‌اند. ماریو بارگاس یوسا آن را از بهترین رمان‌های سیاسی خوانده و گفته که در نگارش رمان معروف سور بز از آن الهام گرفته است. روت در این اثر روایت زندگی سه نسل از خانوادۀ فون تروتا را، که عمری را در خدمت به امپراتوری اتریش‌-مجارستان گذرانده‌اند، دستمایهٔ روایت فروپاشی این امپراتوری بزرگ قرار می‌دهد. پدربزرگ، جان امپراتور را در نبرد سولفرینو نجات داده، پسر کارمندی عالی‌رتبه و نوۀ افسر ارتش است. اما زمان صلح است و این افسر جوان ارتش احساس بیهودگی می‌کند…

در این کتاب اندیشه‌ها و زندگی پر فراز و نشیب نیکولو ماکیاوللی، این مشهورترین فیلسوف سیاسی، با زبانی ساده و گیرا مطرح می‌شود. در این دوران که شهریارهای موقت و دائمی توأمان در جهان حکم می‌رانند چرا همچنان می‌توان خواندن آثار ماکیاوللی را مفید یا ضروری دانست؟ چه چیزی در آثار او هست که از آنها متن‌هایی زنده و معاصر می‌سازد؟ آثار او چه دارند که به ما بگویند؟ ماکیاوللی شهریار را بر اثر چه رویدادهایی و با چه رویکردی نوشت؟ آیا به‌راستی می‌خواست به شهریاران درس نیرنگ بدهد، یا سر آن داشت که شیوه‌های نیرنگ شهریاران را به مردم بنمایاند؟

پاتریک بوشرون تاریخ‌نگار برجسته و استاد دانشگاه در فرانسه، در پاسخ به این پرسش‌ها از دیدگاهی نو به تحلیل آثار و اندیشه‌های ماکیاوللی پرداخته است. او فقط به بازخوانی کتاب شهریار، یعنی مشهورترین کتاب ماکیاوللی، بسنده نکرده و کتاب‌ها و دیگر نوشته‌های او و حتی نمایشنامه‌های طنزش را هم از نظر گذرانده است تا شاید به ژرفنای اندیشهٔ ماکیاوللی و چراییِ اهمیت و ضرورتش پی ببرد.