فلسفۀ امروزین علوم اجتماعی
۳۵۰.۰۰۰توماناین کتاب رویکرد چندفرهنگیِ متمایزی به فلسفهٔ علوم اجتماعی دارد که مطابق آن، به معرفی و مداقه در موضوعات بنیادینی میپردازد که هنگام تفکر دربارهٔ انسان از منظر تفاوتهای فرهنگی و اجتماعی نمیتوان نادیدهشان گرفت.
سرفصلهای مهمی که در کتاب بررسی شدهاند ازجمله عبارتاند از خود و رابطهاش با دیگری؛ فرهنگ و جامعه؛ عقلانیت و فهمپذیری؛ نسبیگرایی و عینیت؛ و رابطهٔ تاریخ با علوم اجتماعی.
با اینکه کتاب از بینشهای نظریهٔ انتقادی، هرمنوتیک، پساساختارگرایی، و نیز فلسفهٔ تحلیلیِ علوم اجتماعی بهره میگیرد، به سبکی شیوا و غیرفنی نوشته شده است و متنی مطلوب برای دانشجویان فلسفهٔ علوم اجتماعی، کارورزانِ علوم اجتماعی، و علاقهمندان نگرش چندفرهنگی است.
برایان فِی (متولد ۱۹۴۳) استاد فلسفهٔ دانشگاه وسلین کنتیکت است. از دیگر آثار او میتوان اشاره کرد به نظریهٔ اجتماعی و عمل سیاسی (۱۹۷۵) و علوم اجتماعیِ انتقادی (۱۹۸۷). فِی همچنین سردبیر نشریهٔ تاریخ و نظریه بوده است.
بیلی باد ملوان
اتمام چاپوقتی که هرمان ملویل در سال ۱۸۹۱ در هفتاد و دو سالگی چشم ازجهان فرو بست، معاصرانش احتمالاً او را داستاننویسِ ناکامی میدانستند که تا پیش از سیسالگی بارقههایی از استعداد و نبوغ را نشان داده اما زود از جادۀ موفقیت خارج شده است. اثر سترگش، موبیدیک، اصلاً دیگر چاپ نمیشد و خودش هم بیش از سه دهه بود که فقط شعر میسرود و ظاهراً داستاننویسی را کنار گذاشته بود. چیزی که هنگام مرگ ملویل کسی نمیدانست این بود که او در پنج سال آخر عمر، گاهگاهی روی نگارش داستان بلند بیلی باد مشغول کار بود، داستانی که با مرگش ناتمام ماند.
بیلی باد نخستین بار، ۳۳ سال پس از مرگ نویسنده، در سال ۱۹۲۴ منتشر شد و امروز به عقیدۀ بسیاری، بعد از موبیدیک، بزرگترین شاهکار ملویل به شمار میآید.
مقدمه بر مابعدالطبیعه
۱۰۰.۰۰۰تومانمقدمه بر مابعدالطبیعۀ برگسون که در حکم گفتار در روشِ اوست، نخستین کتاب فلسفی قرن بیستم است که در عنوانش، چند سالی پیش از مقدمه بر مابعدالطبیعۀ هایدگر، لفظ مابعدالطبیعه آمده است. به مناسبت انتشار همین نوشته است که بعدتر نزاع معروف بر سر برگسونیسم درمیگیرد.
نوشتۀ دوم، فلسفۀ فرانسوی، گزارشی است از سیر سیصدسالۀ فلسفۀ فرانسوی، از دکارت تا خود برگسون، در بیان فیلسوفی فرانسوی که خود پایی در قرن پشت سر دارد و پایی -پایدار و رهگشا- در سدۀ پیش رو.
از پس این دو نوشته، پیگفتاری از ژیل دلوز با عنوان «بازگشت به برگسون» آمده که بیش از صِرف ستایشی دیگربار از فیلسوفی بزرگ است؛ تأکیدی است مؤکد بر اهمیّت و معنای امروزینِ بازگشتن به برگسون.
پیوستهای مترجم تمهید و تلاشی است برای آشنایی بیشتر با آنچه فلسفۀ برگسون، در آنجا و اینجا، ساخته است و میسازد.
مشروعیت اختلاف
۱۵۰.۰۰۰تومانپيشينيانِ متفكر ما در برابر دیگریِ مخالف یا ناقض افکار و آراءشان چه موضعی داشتهاند؟ چگونه با او به جدال پرداختهاند و چه برخوردِ فکریای با او داشتهاند؟ آیا از مجموع برخوردها و بحث و جدل آنان با دیگری میتوان دستمایهای یافت که مدعای امروز ما، مشروعیت اختلاف در آراء، را پشتیبانی کند و به استواریِ قواعد گفتگو و سنتهای آن بینجامد؟
دربارۀ تجدد، سیاست، فرهنگ
۳۰۰.۰۰۰توماندربارۀ تجدد، سياست و فرهنگ را گفتارها و گفتگوهايى شكل مىدهند كه همگى حول مسألۀ تجدد مىگردند. آنچه دربارۀ تجدد ـــ خواه در ايران و خواه در سرزمينهاى ديگر ـــ گفته شده است، گاه از منظر فرهنگ است و گاه از ديدگاه سياست. اما بيشتر سخن از هنگامۀ درهمتنيدۀ اين دو است در پيوند با تجدد. از همين روست كه نوشتههايى دربارۀ «سياست و حكومت در امريكا» كنار مطالبى راجع به «تحولات و موانع تجدد در ايران» نشسته است تا بتوان «كارنامۀ برخى از فرهنگسازانِ» ايرانى را با وسعت ديد و فراخنگرىِ هرچه بيشتر سنجيد.
جهان ریاضی ما
اتمام چاپجهان ریاضی ما یک سفرنامه است. روایتِ سفری است اعجابانگیز در زمان و مکان، از دورترین گذشتۀ قابلتصور تا زمان حال و آیندۀ بسیار دور، از ذرات کوچکتر از اتم تا ابعاد کهکشانی و بسیار فراتر از آن. مکس تگمارک در این کتاب یافتههای جدیدِ کیهانشناسی و مکانیک کوانتومی را با زبانی ساده و روشن و بدون اتکا به فرمولهای ریاضی توضیح میدهد.
سوای سبک خاص نویسنده که با دوری کردن از لحن خشک و سردِ مرسوم در نوشتههای علمی، خواننده را در تجربیات شخصی و عاطفیِ خود در طول این سفرِ فکری همراه میکند، جهان ریاضی ما تفاوت مهم دیگری نیز با سایر کتابهای ترویج علم دارد. تگمارک در این کتاب، افزون بر توضیح نظریههای استاندارد فیزیک، از مرزِ آخرین یافتههای علم فراتر میرود و فرضیۀ بلندپروازانۀ خودش به نام «فرضیۀ جهان ریاضی» را توضیح میدهد و میکوشد از آن دفاع کند. مطابق این فرضیه، کل واقعیت اساساً یک ساختارِ ریاضی است.
نامههایی به یک دانشمند جوان
۳۴۰.۰۰۰توماننامههایی به یک دانشمند جوان
ادوارد ویلسون آموختههایش از کارراههٔ حرفهای و عصارهٔ ۶۰ سال تدریس خود را در نامههایی برای نسلهای پس از خویش بازگو میکند. از خاطرات پیشاهنگی خود در دورهٔ نوجوانی، آنزمان که دلمشغول مورچهها و پروانهها بوده، میآغازد و ۲۱ نامه را با داستانهایی از زندگی خویش پیش میبرد. از انگیزههایش برای زیستشناس شدن میگوید و از کامیابیها و ناکامیهای مسیری که پیموده است.
در زمانهای که بقای ما بیش از پیش به درکمان از علم گره خورده، ویلسون بر آن است که موفقیت در عرصهٔ علم چندان به هوش سرشار یا مهارت ریاضی مربوط نیست و مهم اشتیاق و ممارست در یافتن و حل مسئله است. او میکوشد خوانندگان کتابش را متوجه عشق به خلاقیت علمی کند و احترام آنان را به جایگاه کوچک انسان در زیستبوم سیاره برانگیزد.
ادوارد ویلسون (۲۰۲۱-۱۹۲۹)، زیستشناس و طبیعیدان آمریکایی، یکی از بزرگترین نظریهپردازان تکامل در جهان و نویسندهٔ بیش از 30 کتاب دربارهٔ مورچهها، بومشناسی، زیستشناسی اجتماعی، تنوع زیستی، و تکامل است. او استاد دانشگاه هاروارد بود و برندهٔ جایزههای متعدد، ازجمله جایزهٔ پولیتزر. دوران کودکی ویلسون در جنوب آمریکا و جمعآوری مارها و حشرات در جنگلها و مردابهای این منطقه تأثیری ماندگار بر کار و زندگیاش گذاشت.
میخواهم مراتب امتنان خودم را ابراز کنم. سپاس از شما که به من و هزاران نفر دیگر یادآوری کردید که چرا دانشمند شدیم. کتاب شما، نامههایی به دانشمند جوان، پیش و بیش از هر چیز دربارهٔ حظ و اشتیاقِ کشفکردن است…
ـــــــ بیل استریور، نیویورک تایمز بوک ریویو
ویلسون در گنجینهای از رهنمودهای عملی و نظری، که انباشتهٔ هفت دهه تجربهٔ اوست، برای دانشمندان تمام رشتهها ــــ در هر سن و سالی ــــ اندرزهایی کارا فراهم میآورد. این اثر رسالهای پرطمطراق و مشحون از اندیشههای فلسفی دربارهٔ بسط ایدههای بزرگ نیست. ویلسون صرفاً عشقش به مورچهها و تاریخ طبیعی آنها را با ما سهیم میشود و بیتردید از آنها لذت میبرد. باقی چیزها از پی میآید.
ـــــــ نیچر
در ستایش عقل
۳۰۰.۰۰۰تومانبرخی روانشناسان و فیلسوفان نقش عقل را در زندگی ما کم اهمیت جلوه دادهاند. مایکل لینچ کار فوقالعادهای انجام داده است در توضیح اینکه عقل چیست و چرا هیچ بهانهٔ خوبی برای کنار گذاشتن عقل، این بهترین ایدهٔ روشنگری، وجود ندارد. چیزی که در مورد کتاب قابل توجه است، سبک آن است: نویسنده استدلالهای عمیق را با پرداختی همهفهم به پیش میبرد.
— آنتونی گوتلیب، نویسندهٔ رؤیای عقل
عقلانیت عینی پشتیبان عقل است و به همین دلیل باید از آن پیروی کرد. چگونه موضوع میتواند از این قرار باشد و این دفاع چه پیامدهایی دارد؟ پاسخ گسترده به این پرسشها را در کتاب در ستایش عقل مییابید. این کتاب توانسته عمق فلسفی را با گسترهٔ تاریخی و مضمونی ترکیب کند. دقت را فدای لفاظی نمیکند، و وضوح را با اختصار درهم میآمیزد. این کتاب در برابر جریانهای نسبیانگار در اندیشهٔ فلسفی و جریانهای محافظهکار جزماندیش در اندیشهی سیاسی میایستد. در مقابل این عده بارها و بارها باید ایستاد و مایکل لینچ این ایستادگی را استادانه انجام میدهد.
- ارنست سوزا، استاد فلسفه در دانشگاه راتگرز
هفت غار
۴۵۰.۰۰۰تومانهفت غار، خاصه برای ما ایرانیان، هم سندی است در حوزهٔ مطالعات باستانشناسی هم حاوی اطلاعات تاریخی دست اول است دربارهٔ آداب و رسوم و سلوک ایرانیان و خلقیات و توقعاتشان در دههٔ 30 خورشیدی. اینکه کاوشهای کوون در جراید آن دهه هم بازتاب داشت و حتی محمدرضا شاه پهلوی با وسواس روند کار را دنبال میکرد، گویای اهمیت کشفیات او برای ماست. ضمن خواندن این کتاب مدام از خودمان میپرسیم که باشندگان و ساکنان غار بیستون در حوالی کرمانشاه و غارهای کمربند و هوتو در بهشهر مازندران چطور روزگار میگذراندند و بهواقع چه نسبتی با مایی دارند که دهبیست هزار سال بعد در همان حوالی روزگار میگذراندیم.
باستانشناسان یا صرفاً خودشان و برای هم مینویسند، یا چندان تخیل و صنعت ادبی به کار میبرند که عموماً تشخیص علم از شبهعلم یکسره دشوار میشود. اما تکنگاری هفت غار از لونی دیگر است؛ هم مشحون است از اکتشافات علمی باستانشناسی پرشور و ثابتقدم که دیرزمانی در سرما و گرما غارهای خاورمیانه را روشمندانه در پی کشف آثار و نشانههای دوران پارینهسنگی میکاود و یافتههایش را طبقهبندی و مرتب میکند، هم مشحون است از توصیفات روایی در شرح مشقات و مصائب باستانشناس، تعامل او با مردمان بومی از طنجه تا افغانستان، و البته نحوهٔ تعامل با کارگزاران دولتی. از این رو، هفت غار، خاصه برای ما ایرانیان، هم سندی است در حوزهٔ مطالعات باستانشناسی هم حاوی اطلاعات تاریخی دست اول است دربارهٔ آداب و رسوم و سلوک ایرانیان و خلقیات و توقعاتشان در دههٔ 30 خورشیدی. اینکه کاوشهای کوون در جراید آن دهه هم بازتاب داشت و حتی محمدرضا شاه پهلوی با وسواس روند کار را دنبال میکرد، گویای اهمیت کشفیات او برای ماست. ضمن خواندن این کتاب مدام از خودمان میپرسیم که باشندگان و ساکنان غار بیستون در حوالی کرمانشاه و غارهای کمربند و هوتو در بهشهر مازندران چطور روزگار میگذراندند و بهواقع چه نسبتی با مایی دارند که دهبیست هزار سال بعد در همان حوالی روزگار میگذراندیم.
ایران و همسایگانش
۵۰۰.۰۰۰توماندورهٔ زمانی این بررسی (۱۸۳۰-۱۸۱۵) در تاریخ اخیر ایران اهمیت فوقالعادهای دارد. روسیه در جهت گسترش سلطهٔ خود بر قفقاز و این سوی رود ارس میکوشید، بریتانیا بهدنبال تفوق بر خلیج فارس بود، و ایران در آخرین نبردهای ازپیشباخته برای تأمین منافع خود جنگ و جدال میکرد. دههٔ سوم قرن نوزدهم شاهد تغییرات بنیادین در وضعیت قفقاز و دریای خزر و خلیج فارس بود، که هریک بهترتیب تبدیل شده بودند به استانی از روسیه، دریاچهای در تملّک روسیه، و آخرین مورد، در عمل، دریایی تحت سلطهٔ بریتانیا. بهعلاوه، در آن دورهٔ زمانی رقابت ایران و ترکیه برای آخرین بار به برخورد نظامی انجامید، و مهمتر اینکه نخستین تلاشها برای حل علل درگیریهای مکرر سابق صورت گرفت، که نتیجتاً مرحلهای جدید در روابط بین دو همسایه بر اساس تفاهم بیشتر آغاز شد؛ دورانی که ژئوپلتیک منطقه شکل گرفت و تأثیرش تا به امروز پابرجاست.
فریدون آدمیت (۱۳۸۷- ۱۲۹۹) تاریخنگاری مبتکر بود که تاریخ را رشتهای تخصصی و تحلیلی میانگاشت و مروج آن بود. او با استفادهٔ گسترده از منابع دستاول بایگانیهای ایران و خارج از ایران، آنها را به ترتیب اهمیت دستهبندی کرد و در این زمینه تسلطی بی چون و چرا از خود نشان داد.
آدمیت در سال 13۱9، زمانی که هنوز دانشجو بود، به استخدام وزارت امور خارجه درآمد. در سال ۱۳۲۱ از دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران فارغالتحصیل شد و رسالهٔ کارشناسی او بعداً اساس نخستین و پرآوازهترین کتاب او امیرکبیر و ایران قرار گرفت. آدمیت بعدتر به سفارت ایران در لندن اعزام شد و همزمان با تصدی سمت دبیری سفارت ایران، در مدرسهٔ علوم اقتصادی و سیاسی لندن تا کسب درجهٔ دکتری تحصیل کرد. اثر حاضر ترجمهٔ رسالهٔ دکتری اوست.
«ایران و همسایگانش» منتشر شد.
دورهٔ زمانی این بررسی (۱۸۳۰-۱۸۱۵) در تاریخ اخیر ایران اهمیت فوقالعادهای دارد. روسیه در جهت گسترش سلطهٔ خود بر قفقاز و این سوی رود ارس میکوشید، بریتانیا بهدنبال تفوق بر خلیج فارس بود، و ایران در آخرین نبردهای ازپیشباخته برای تأمین منافع خود جنگ و جدال میکرد. دههٔ سوم قرن نوزدهم شاهد تغییرات بنیادین در وضعیت قفقاز و دریای خزر و خلیج فارس بود، که هریک بهترتیب تبدیل شده بودند به استانی از روسیه، دریاچهای در تملّک روسیه، و آخرین مورد، در عمل، دریایی تحت سلطهٔ بریتانیا. بهعلاوه، در آن دورهٔ زمانی رقابت ایران و ترکیه برای آخرین بار به برخورد نظامی انجامید، و مهمتر اینکه نخستین تلاشها برای حل علل درگیریهای مکرر سابق صورت گرفت، که نتیجتاً مرحلهای جدید در روابط بین دو همسایه بر اساس تفاهم بیشتر آغاز شد؛ دورانی که ژئوپلتیک منطقه شکل گرفت و تأثیرش تا به امروز پابرجاست.
علیرغم اهمیت حوزۀ بررسی این اثر بهندرت هیچگونه تحقیق علمی از دیدگاه تاریخ دیپلماسی در این مورد صورت نگرفته است. در کمال تعجب، عهدنامۀ شیراز، که در رابطه با مسألۀ جزیرۀ بحرین اهمیتی فراوان دارد، در آثار هیچیک از مؤلفان معاصر یا آثار جنبی مورد توجه قرار نگرفته، هر چند که دیپلماسی بریتانیا در مورد آن جزیره از همان زمان دچار تحول شد و این سیاست تا به امروز نیز محل مناقشۀ مستمر ایران-انگلستان بوده است.
در این اثر تلاش شده تا روابط دیپلماتیک در سالهایی بررسی شود که طی آن نهایتاً تسلط سیاسی، اقتصادی و استراتژیک روسیه در شمال، و برتری بریتانیا در جنوب تثبیت شد، و گشایشی نویدبخش در کار دشوار خاتمه دادن به مشاجرات طولانیمدت بین ترکیه و ایران صورت گرفت.
فریدون آدمیت (۱۳۸۷- ۱۲۹۹) تاریخنگاری مبتکر بود که تاریخ را رشتهای تخصصی و تحلیلی میانگاشت و مروج آن بود. او با استفادهٔ گسترده از منابع دستاول بایگانیهای ایران و خارج از ایران، آنها را به ترتیب اهمیت دستهبندی کرد و در این زمینه تسلطی بی چون و چرا از خود نشان داد. آدمیت در سال ۱۳۱۹، زمانی که هنوز دانشجو بود، به استخدام وزارت امور خارجه درآمد. در سال ۱۳۲۱ از دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران فارغالتحصیل شد و رسالهٔ کارشناسی او بعداً اساس نخستین و پرآوازهترین کتاب او امیرکبیر و ایران قرار گرفت.
کتابهای طلایی ۱۷: جزیرۀ اسرارآمیز
۱۳۰.۰۰۰توماننام «کتابهای طلایی» را شنیدهاید؟ نشنیدهاید؟ حق دارید. نسلهای امروز از این سری کتابهای مشهور نسلهای دیروز خیلی مطلع نیستند. احتمالاً اگر از کتابخوانها و کتابخواندههای نسل قبل، از پدران و مادرانتان بپرسید، خاطرهای از آشنایی و دوستی و الفت خود با این کتابها برایتان تعریف میکنند. کتابهایی که در «مؤسسهٔ انتشارات امیرکبیر» عبدالرحیم جعفری منتشر میشد و نسلی نوپا را پابهپای خودش با کتاب آشنایی داد و همراه کرد. عمدهٔ این کتابها ترجمهٔ نوجوانِ آن روزگار و ویراستار و فرهنگنویس نامدار امروز است: محمدرضا جعفری. شماری از صاحبنظران، زبان و لحنهایی را که مترجم در روایت این کتابها به کار برده است، از نمونههای درخشان و مؤثر ادبیات کودک و نوجوان تلقی کردهاند. کودکان و نوجوانان از راه این کتابها با بزرگترین داستانها و قصههای ادبیات جهان آشنا میشوند و به جهانی قدم میگذارند پر از شخصیتها و ماجراهای شگفت و اتفاقات حیرتانگیز. با سندباد بحری بادبان میگشایند و دریا به دریا میروند تا ناشناختهها را کشف کنند، با هفت کوتوله همقدم میشوند و میروند دیدنِ سپیدبرفی، با آرتورشاه و دلاوران میزگرد ملاقات میکنند و راهورسم قهرمانی و جوانمردی میآموزند، به دل اقیانوس میزنند و شکوه نهنگ سفید، موبیدیک، را نظاره میکنند. باز هم بگوییم؟ بهتر است خودتان کتابهای طلایی را دست بگیرید و ورق بزنید و بخوانید و به جمع هزاران کودک و نوجوانِ دیروز بپیوندید و در جهان این داستانها کنار آنها حاضر شوید. میپرسید: آیا این کتابها برای کودک و نوجوان امروز قدیمی نیست؟ میگوییم اگر بزرگترین آثار ادبی تاریخ بشر قدیمی شده باشد، این داستانها هم قدیمی شده است. بهباور ما این داستانها زنده و تازه و تپندهاند، تا ادبیات و تخیل و جستجوگری در روان انسان زنده است.
کتابهای طلایی ۱۸: خلیفهای که لکلک شد
۱۳۰.۰۰۰توماننام «کتابهای طلایی» را شنیدهاید؟ نشنیدهاید؟ حق دارید. نسلهای امروز از این سری کتابهای مشهور نسلهای دیروز خیلی مطلع نیستند. احتمالاً اگر از کتابخوانها و کتابخواندههای نسل قبل، از پدران و مادرانتان بپرسید، خاطرهای از آشنایی و دوستی و الفت خود با این کتابها برایتان تعریف میکنند. کتابهایی که در «مؤسسهٔ انتشارات امیرکبیر» عبدالرحیم جعفری منتشر میشد و نسلی نوپا را پابهپای خودش با کتاب آشنایی داد و همراه کرد. عمدهٔ این کتابها ترجمهٔ نوجوانِ آن روزگار و ویراستار و فرهنگنویس نامدار امروز است: محمدرضا جعفری. شماری از صاحبنظران، زبان و لحنهایی را که مترجم در روایت این کتابها به کار برده است، از نمونههای درخشان و مؤثر ادبیات کودک و نوجوان تلقی کردهاند. کودکان و نوجوانان از راه این کتابها با بزرگترین داستانها و قصههای ادبیات جهان آشنا میشوند و به جهانی قدم میگذارند پر از شخصیتها و ماجراهای شگفت و اتفاقات حیرتانگیز. با سندباد بحری بادبان میگشایند و دریا به دریا میروند تا ناشناختهها را کشف کنند، با هفت کوتوله همقدم میشوند و میروند دیدنِ سپیدبرفی، با آرتورشاه و دلاوران میزگرد ملاقات میکنند و راهورسم قهرمانی و جوانمردی میآموزند، به دل اقیانوس میزنند و شکوه نهنگ سفید، موبیدیک، را نظاره میکنند. باز هم بگوییم؟ بهتر است خودتان کتابهای طلایی را دست بگیرید و ورق بزنید و بخوانید و به جمع هزاران کودک و نوجوانِ دیروز بپیوندید و در جهان این داستانها کنار آنها حاضر شوید. میپرسید: آیا این کتابها برای کودک و نوجوان امروز قدیمی نیست؟ میگوییم اگر بزرگترین آثار ادبی تاریخ بشر قدیمی شده باشد، این داستانها هم قدیمی شده است. بهباور ما این داستانها زنده و تازه و تپندهاند، تا ادبیات و تخیل و جستجوگری در روان انسان زنده است.