مشروعیت اختلاف

اختلاف در جوامع مدرن امرى عادى و حتى ضرورى تلقى مى‌شود و با تدبیر درست، آن را به فرصتى براى‌ رشد و پیشرفت جامعه تبدیل کرده‌اند؛ تدبیری که سرآغاز آن گفتگو است. ما نیز امروزه بیش از وقتی نیازمند پذیرش اختلاف و مشروعیت‌بخشى به آن با بحث و گفتگو و مناقشه هستیم. على اوملیل، اندیشمند مراکشى، چهار دهه پیش به این نیاز در کشور خویش پى برده بود و کتاب‌ پیشِ رو را به آن اختصاص داد. او در پى پاسخ چنین پرسش‌هایى بود: پیشینیانِ متفکر ما در برابر دیگریِ مخالف یا ناقض افکار و آراءشان چه موضعی داشته‌اند؟ چگونه با او به جدال پرداخته‌اند و چه برخوردِ فکری‌ای با او داشته‌اند؟ آیا از مجموع برخوردها و بحث و جدل آنان با دیگری می‌توان دستمایه‌ای یافت که مدعای امروز ما، ‌مشروعیت اختلاف در آراء، را پشتیبانی کند و به استواریِ قواعد گفتگو و سنت‌های آن بینجامد؟