قدرتهای جهان مطبوعات

□ جهان مطبوعات

بسیاری از روزنامه‌نخوانها (و حتی کسانی از میان روزنامه‌خوانها)ی دنیا پنهان نمی‌کنند که به مطبوعات اعتماد چندانی ندارند. اصطلاحات و صفاتی مانند «شتابزدگی ژورنالیسم» و «دید ژورنالیستی» خالی از خوشامدگویی‌اند. گرچه رقابت شدید تلویزیون سبب شده مطالب نشریات معتبر به مراتب دقیق‌تر، عمیق‌تر، و قابل اعتمادتر از گذشته شود، هنوز هم معمولاً ستونهای روزنامه‌هاست که زیر ذره‌بین نقادی می‌رود. هر نوشته‌ای را می‌توان تا سال‌های سال زیر و بالا کرد، اما از تصاویر تلویزیون، هر چند که شاید تأثیر آنی نیرومندی بر بیننده بگذارد، معمولاً چیز زیادی باقی نمی‌ماند. اما کسی که آرشیو روزنامه‌های صحافی و زردشده را ورق بزند به چیزهایی عجیب برمی‌خورد که گاهی خاطره‌انگیزند و گاه اسباب حیرت: پیش‌بینی‌هایی که هرگز به تحقق نپیوست؛ خبرهایی که از پایه نادرست بود؛ راهنمایی‌هایی به افراد و حکومتها که، پس از گذشت زمان، بیشتر گمراه‌کننده به‌نظر می‌رسند؛ و بسیاری چیزهای دیگر.

پس چه عاملی سبب می‌شود اعتبار مطبوعات پابرجا بماند و آیا مطبوعات اساساً اعتباری دارند؟ روزنامه‌های بزرگ جهان همراه با ایجاد ملت‌-دولت‌های جدید یا در گرماگرم تحولات بزرگ اجتماعی پا به صحنه می‌گذارند. بعدها که دگرگونی جای خود را به ثبات، و همرزمان قدیمی جای خود را به تازه‌واردهای عرصه سیاست داده‌اند، روزنامه‌نگارانی که پیشتر بخشی از ساختار قدرت بودند اکنون بیگانگانی عیبجو به شمار می‌آیند که آنها را باید یا ساکت کرد یا از میدان بیرون راند. در همین حال، مطبوعات گرفتار این معضل هم هستند که اگر برای نخبگان و خواص بنویسند، شمار آگهی‌دهندگان کمتر از زمانی خواهد بود که مردم‌پسند و پرتیراژ باشند. بنابراین بسیاری از نویسندگان مطبوعات باید میان سلیقهٔ خود و سلیقهٔ عامّه تعادل برقرار کنند.

«قدرتهای جهان مطبوعات» نگاهی است به روند پیدایش، رشد، گرفتاری‌ها و بیم و امیدهای تحریریهٔ دوازده روزنامهٔ بزرگ در پنج قارهٔ جهان. کارنامهٔ آنها در انعکاس تحولات ایران از جشنهای ۲۵۰۰ سالهٔ تخت جمشید در سال ۱۳۵۰ تا انقراض سلطنت نیز بررسی شده است.

تحریریهٔ نشر نو