تبارشناسی حِسبَه
۱۵۰.۰۰۰تومانامویان برای توجیه اعمالشان نیازی به فتوای شرعی نداشتند. اما عباسیان که رژیم خود را –بهاعتبار نزدیکیشان به نبی– تحت شعار دینی «الرضی من آل محمد» برپا کردند، به توجیه شرعی نیاز داشتند تا روا بدارد که هرکدام از مخالفانشان را که خواستند به قتل برسانند. و از همین رو، وظایف دینیای را برای تحکیم سلطهشان به وجود آوردند که از جملهٔ آنها شغل حِسبَه و مُحتسِب بود.
«حِسبَه» در لفظ شرعی به این معناست که یکی از مسلمانان برای دخالت در زندگی دیگران داوطلب شود و این دخالت وقتی رخ دهد که آنها مرتکب گناهی در حق خدا یا نوع بشر شده باشند. در مورد کسی که مرتکب گناهانی چون قتل، سرقت، قَذف یا زنا میشود اتفاق نظر هست که مستحق مجازات یا به تعبیر فقهی مستحق «حدود» است. این حالتی است که شخص به حقوق بندگان تجاوز میکند. آیا درست است که حاکم چنین شخصی را مجازات کند؟ اما موارد اختلاف در مورد کسی است که با ارتکاب به کفر یا ارتداد یا کوتاهی در اجرای فرایضی مثل نماز و زکات به حقی از حقوق خداوند تجاوز میکند. آیا دیگران حق دخالت در زندگی او را با اجبارکردنش به ایمان یا تهدیدش به مجازات دارند؟ و اگر حِسبَه شرعاً بهمعنای دخالت در زندگی دیگران است، این دخالت تنها محدود به نصیحت و توصیه است یا با اکراه و اجبار و مجازات مادی و معنوی نیز همراه است؟
امویان برای توجیه اعمالشان نیازی به فتوای شرعی نداشتند. اما عباسیان که رژیم خود را –بهاعتبار نزدیکیشان به نبی– تحت شعار دینی «الرضی من آل محمد» برپا کردند، به توجیه شرعی نیاز داشتند تا روا بدارد که هرکدام از مخالفانشان را که خواستند به قتل برسانند. و از همین رو، وظایف دینیای را برای تحکیم سلطهشان به وجود آوردند که از جملهٔ آنها شغل حِسبَه و مُحتسِب بود.
«حِسبَه» در لفظ شرعی به این معناست که یکی از مسلمانان برای دخالت در زندگی دیگران داوطلب شود و این دخالت وقتی رخ دهد که آنها مرتکب گناهی در حق خدا یا نوع بشر شده باشند. در مورد کسی که مرتکب گناهانی چون قتل، سرقت، قَذف یا زنا میشود اتفاق نظر هست که مستحق مجازات یا به تعبیر فقهی مستحق «حدود» است. این حالتی است که شخص به حقوق بندگان تجاوز میکند. آیا درست است که حاکم چنین شخصی را مجازات کند؟
اما موارد اختلاف در مورد کسی است که با ارتکاب به کفر یا ارتداد یا کوتاهی در اجرای فرایضی مثل نماز و زکات به حقی از حقوق خداوند تجاوز میکند. آیا دیگران حق دخالت در زندگی او را با اجبارکردنش به ایمان یا تهدیدش به مجازات دارند؟ و اگر حِسبَه شرعاً بهمعنای دخالت در زندگی دیگران است، این دخالت تنها محدود به نصیحت و توصیه است یا با اکراه و اجبار و مجازات مادی و معنوی نیز همراه است؟
احمد صبحی منصور محقّق، اسلامشناس معاصر، رهبر معنوی قرآنیان در مصر، فعال حقوق بشر و رئیس مرکز جهانی قرآن (IQC) است. منصور سالها در زمینهٔ حقوق بشر و دموکراسی در مصر فعالیت میکرد تا اینکه پس از طرد از سوی فقهای اصولگرای مصری مورد پیگرد حکومت نیز قرار گرفت.
ماوتهاوزن
۴۵۰.۰۰۰تومانماوتهاوزن از 5 مه تا پایان ژوئیهٔ 1945، هنوز محلّی بود که هزاران انسان را با مصیبتها و سوگنامههایشان در خود جای میداد. جنگ به پایان رسیده بود امّا صلحْ اروپا را به دو بخش تقسیم کرده بود؛ تقسیمبندیای که بعدها به رویارویی بین نیمی از دنیا با نیمی دیگر بدل شد. برای هزاران اسیر سابق، روزِ آزادی پایان تیرهبختی و البتّه آغاز سیهروزی دیگری بود و اردوگاه تنها مکانی که میتوانستند بمانند چون دیگر جایی نداشتند که بروند. وضعیت جهان پس از جنگ آبستن حوادث بسیار بود؛ جهانی که مهیا بود تا پس از فروخوابیدنِ هیاهوی جشنهای پیروزی متفقینِ مهربان بر دشمنان شرور بشریت و آرزوهای «دگر هرگز چنین مباد! دگر هرگز چنین مباد!» دست به کشتار بزند.
روانشناسی رسانۀ اجتماعی
۱۲۰.۰۰۰تومانآیا در رسانهٔ اجتماعی ما واقعاً خودمان هستیم؟ آیا میشود از ارتباط با افرادی که از آنها شناختِ اجمالیِ آنلاین داریم بهرهای ببریم؟ چرا کسانی سفرهٔ دل خود را زیاده در سایتهای شبکههای اجتماعی باز میکنند؟
روانشناسی رسانهٔ اجتماعی به این میپردازد که چگونه بخش بزرگی از زندگی روزمرهٔ ما در فضای آنلاین سپری میشود و این موضوع چه تأثیراتی بر هویت و بهزیستی و روابط ما میگذارد. کتاب از سویی نشان میدهد که پروفایلها و همپیوندان آنلاین و استاتوسها و اشتراکگذاری عکسها چگونه میتوانند راهی برای ابراز خودمان و شکلدهی به دایرهٔ تعاملاتمان باشد، و از سوی دیگر مشکلات رسانهٔ اجتماعی از قبیل مسائل مربوط به حریم خصوصی را برجسته میکند.
از فومو (ترسِ جاماندن) گرفته تا فرِپینگ (تغییر دادن اطلاعات پروفایل فرد در شبکهٔ اجتماعی بدون اجازهٔ او) و از توییت زدن گرفته تا سلفیگذاشتن، روانشناسی رسانهٔ اجتماعی نشان میدهد که رسانهٔ اجتماعی چگونه دنیای ارتباطیِ کاملاً جدیدی ایجاد کرده است و، خوب یا بد، احتمالاً کماکان سهم مهمی در چگونگی درک ما از خودمان خواهد داشت.
کیوران مکمائن دارای دکترای تاریخ و نظریهٔ روانشناسی از یونیورسیتی کالج دوبلین است. در علایق پژوهشی او روانشناسی و فناوری به هم میپیوندند، ازجمله در زمینهٔ امنیت سایبری و رسانهٔ اجتماعی.
مسافر و مهتاب
۳۰۰.۰۰۰تومانآنتال صرب را از مهمترین نویسندگان مجار در قرن بیستم میدانند که علاوه بر رمانهایی که نگاشت، آثار سترگی نیز در حوزهٔ تاریخ ادبیات از او به جا مانده است. پس از اینکه آلمان نازی مجارستان را اشغال کرد، آنتال صرب کشور را ترک نکرد و ۴۳ساله بود که در سال 1945 و پیش از پایان جنگ جهانی دوم در اردوگاهی کشته شد. مسافر و مهتاب از مشهورترین رمانهای ادبیات معاصر مجارستان، از آنجا آغاز میشود که زوجی برای ماه عسل وارد ایتالیا میشوند. با ورود به ونیز گذشته دوباره جان میگیرد، خاطرات دوران نوجوانی و عصیانگری و حلقهٔ دوستان قدیمی زنده میشوند، دیدار کوچهها و فضاهای شهر جرقهای میشود برای تحولات روحی و عاطفی. ملاقاتهای ناگهانی و خبرهای نو به این تحولات دامن میزنند و جملگی دست به دست هم میدهند تا گذشته در اکنون زنده شود و نوسان میان این دو داستانی سرشار از جزئیات و وقایع پدید بیاورد در کشاکش عمیقترین احساسات عواطف بشری.
فرقۀ خودبینان
۱۷۰.۰۰۰تومانمحققی ملول از تحقیق و دلزده از فیشها و یادداشتها، ناگهان در کتابخانهٔ ملی پاریس به ردّی از متفکری ناشناخته برمیخورد که نام و نشانش از قرن هجدهم به بعد به طرزی سوءظنانگیز پنهان مانده است. جستجو در اسناد و کتابها و بازماندهها آنقدر پیش میرود که مرز واقعیت و خیال محو میشود و ملال تحقیق دانشگاهی جای خود را به هیجان تفحص پلیسی میدهد.
اریک امانوئل اشمیت در فرقهٔ خودبینان با نثری گاه شاعرانه و گاه ماجراپرداز، بر آن مرز باریکی نور افکنده است که ادبیات و فلسفه را پهلو به پهلو مینشانَد.
رئالیستها
اتمام چاپجنبش رئالیسم که در قرن نوزدهم به اوج خود رسید، زمینهٔ پیدایش نویسندگانی را فراهم کرد که برخیشان از بزرگترین چهرههای تاریخ ادبیات به شمار میآیند. نویسندگان رئالیست در پی این بودند که تصویری واقعی از جهان به نمایش بگذارند با شخصیتهایی که نه ابرقهرمانانی بی عیبونقص و دستنیافتنی، بلکه از جنس مردم عادی باشند.
سی. پی. اسنو نیز همین رویه را در پیش میگیرد و با بررسی ابعاد مختلف زندگی و شخصیت و دیدگاههای هشت نویسنده به خواننده کمک میکند شناخت عمیقتری از آنان به دست آورد. این نویسندگان نیز همچون تمام انسانها با مسائل و مشکلات روزمره دستبهگریبان بودهاند و نقاط ضعف و قوتی داشتهاند مختصِ خود، اما آنچه در همهشان مشترک است چشمان تیزبین و ذهن تحلیلگری است که شرایط تاریخی و اجتماعی دوران را با تمام جزئیاتش بازآفرینی میکند و شخصیتهایی خلق میکند ملموس و باورپذیر.
مسئولیت و داوری
۵۵۰.۰۰۰تومانمسئولیت و داوری
مسئولیت و داوری مجموعهای است از هشت نوشتارِ مستقل و پیشترمنتشرنشده از هانا آرنت (۱۹۷۵-۱۹۰۶) که متعلقاند به دههٔ پایانیِ عمر او. آرنت در آیشمان در اورشلیم این پرسشِ مهیب را پیش کشید که چطور میشود مردی که نه شیطان است نه هیولا عاملِ اصلیِ یکی از وحشتناکترین جنایات تاریخ بشر باشد. مسئولیت و داوری کوششِ او است در واپسین سالهای عمر برای درکِ معنا و مفهومِ این جنبه از ذاتِ بشر. در جایی که معیارهای سنتیِ اخلاق نتوانستند فرهیختهترین اعضای جامعهٔ متمدنِ آلمان را از دست یازیدن به شنیعترین کارها بازبدارند، قوهٔ داوریِ انسان چطور خیر را از شر، و درست را از نادرست بازمیشناسد؟ آرنت را عموماً متفکری در زمینهٔ اندیشهٔ سیاسی میشناسند. اما در مقالات این مجموعه، مخصوصاً در «پرسشهایی از فلسفهٔ اخلاق» و «تفکر و ملاحظات اخلاقی»، اخلاق، بهویژه مسألهٔ تشخیص خیر از شر و ماهیت شر، جایگاهی محوری در تأملات آرنت مییابند. از همین رو است که مسئولیت و داوری اثری بسیار مهم است برای درک نگاه آرنت به اخلاق و همینطور سیاست.
جنگ داخلی
۱۲۰.۰۰۰توماندیگر نمیتوان از «وضعیت جنگی» در معنای سنتی سخن گفت، اما در حال حاضر هیچ نظریهٔ قابلاتکایی برای تبیین درگیریهای درونی مختلف یا جنگهای داخلیای نداریم که به شکلی فزاینده بر جمعیتهای جهان تحمیل میشوند. جنگ داخلی جورجو آگامبن که نخستین گام در راستای رسیدن به چنین نظریهای است، به این موضوع میپردازد که جنگ داخلی در دو لحظهٔ مهم تاریخ اندیشهٔ غربی، یعنی در آتن باستان و سپس در اندیشهٔ توماس هابز، چگونه توصیف میشود. این کتاب جنگ داخلی را همچون آستانهٔ بنیادین سیاسیسازی در غرب مشخص میکند، آپاراتوسی که در طول تاریخ بهتناوب یا مجال سیاستزدایی از شهروندی را فراهم کرده یا استیلا بر امر غیرسیاسی را. استدلالهای این کتاب که نخست در فضای پس از یازده سپتامبر مطرح شدند، امروز که وارد عصر جنگ داخلی سیارهای شدهایم، اهمیت فزایندهای مییابند.
هومو ساکر
اتمام چاپاندیشهٔ جورجو آگامبن متکی بر تخصصی بیبدیل در عرصهٔ سنتهای کلاسیک فلسفه و بلاغت، دستورشناسی عهد باستان متأخر، الاهیات مسیحی و فلسفهٔ مدرن است. اخیراً آگامبن اندیشهٔ خود را به سوی تأسیس امر اجتماعی و برخی نتایج اخلاقی-سیاسی انضمامی در مورد وضعیت جامعهٔ امروز و جایگاه فرد در آن معطوف کرده است. او در هومو ساکر در نظر دارد تا مسألهٔ امکان ناب و بالقوگی و قدرت را با مسألهٔ اخلاق سیاسی و اجتماعی در بستری به هم متصل کند که در آن مسألهٔ مزبور بنیاد دینی و متافیزیکی و فرهنگی سابق خود را از دست داده است. او با تکیه بر تحلیل فوکو از زیستسیاست، دست به پژوهشی گسترده و عمیق و دقیق دست میزند در مورد حضور ضمنی یا نهفتهٔ تصور زیستسیاست در تاریخ نظریهٔ سیاسی سنتی. طبق نظر او، از نخستین رسالههای نظریهٔ سیاسی، بهخصوص در انگارهٔ ارسطویی انسان بهمثابهٔ حیوان سیاسی، و در سراسر تاریخ اندیشهٔ غربی در مورد حاکمیت، نوعی انگارهٔ حاکمیت در مقام قدرت مشرف بر «حیات» مندرج است. دلیل پنهان ماندن این انگاره این است که امر مقدس و تصور تقدس از تصور حاکمیت تفکیکناپذیر شده است.
مغز و تاریخ
۲۰۰.۰۰۰تومانشاید بسیاری از خوانندگان فارسیزبان با نام ایوان پاولوف (برندهٔ جایزهٔ نوبل پزشکی 1904) و ایدهها و آزمایشهای او در مورد شرطیسازی آشنا باشند. مغز و تاریخ دربارهٔ مکتب عظیم پیکردشناسی [نوروفیزیولوژی] در روسیه و اتحاد شوروی است، مکتبی که پاولوف و آنوخین و لوریا از پیشگامان و سرآمدان آن بودهاند.
این کتاب که روایتی از شکلگیری و رشد این شاخهٔ مهم روانشناسی را در دسترس روانشناسان سراسر جهان قرار میدهد، نتیجهٔ دوران تحصیل نویسنده در شوروی در نیمهٔ اول دههٔ 1970 است و در کنار سایر آثار نویسنده سهم مهمی در معرفی روانشناسی شوروی بهویژه آراء و آثار لِو ویگوتسکی به جهان غرب داشته است. ترجمهٔ فارسی افزون بر کتابشناسی روزآمد منابع انگلیسی و فارسی، حاوی یادداشتی از نویسنده نیز هست که برای این ترجمه نگاشته است.
پیشمرگ هیتلر
۵۰۰.۰۰۰تومانپیشمرگ هیتلر
سال ۱۹۴۳ است. پیشوای آلمان که با هراس از سوءقصد به جانش دست و پنجه نرم میکند به مقر فرماندهیاش در پروس شرقی کوچ کرده است. زنانی نیز برای چشیدن سه وعده غذای او استخدام شدهاند تا هیچچیز جان پیشوا را تهدید نکند. یکی از این زنها دختر جوانیست به نام رُزا که جنگ او را از برلین به این گوشهٔ پرتافتاده کشیده و با پدر و مادرِ نامزدش، که راهی جبهه شده است، زندگی میکند. پیشمرگ هیتلر روایت زندگی مارگوت ولک است، تنها بازماندهٔ پیشمرگهای هیتلر. ولک سالیان سال هیچ حرفی دربارهٔ کاری که روزگاری به آن مشغول بود بر زبان نیاورد، اما سرانجام در روزهای پایانی عمر از راز بزرگ خود پرده برداشت. این اعتراف الهامبخش روزلا پوستورینو برای نوشتن این رمان شد؛ پیشمرگ هیتلر ورای روایت داستانی تاریخی به پیچیدگی روابط انسانی میپردازد و معنای انسان بودن و انسان ماندن را وامیکاود.
نخستین دانشمند
۲۹۰.۰۰۰توماننخستین دانشمند
کارلو روولّی سراغ آناکسیمندر، فیلسوف یونانی سدۀ ششم پیش از میلاد، میرود تا سرآغاز اندیشۀ علمی را بکاود و در ادامه به حدود و امکانات و فواید علم و نسبت مناقشهبرانگیز آن با دین بپردازد. آناکسیمندر اغلب «نخستین دانشمند» نامیده میشود چون نخستین کسی بود که از وجود نظمی در جهان سخن گفت ناشی از نیروهای طبیعی و نه نیروهای فراطبیعی. او نخستین کسی بود که دریافت زمین در فضا شناور است و خورشید و ماه و ستارگان گرد آن میچرخند ــــ آن هم هفت سده پیش از بطلمیوس. او بود که نخستین بار گفت که حیوانات از دریا برآمدهاند و تکامل یافتهاند و همچنین قوانینی کلّی بر تغییرات در جهان حاکماند.
روولّی در این کتاب جایگاه والای آناکسیمندر در تاریخ علم را از طریق بازسازی نظریاتش احیا میکند. او در این مسیر بر آنچه بر ما معلوم است تکیه میکند و آن را در بستر تاریخی و فلسفیاش قرار میدهد. روولّی ضمن نقد و واکاوی آراءِ فیلسوفان علم و ارائۀ شرحی مختصر از تحولات مهم تاریخ علم، نشان میدهد که آراءِ آناکسیمندر چه تأثیر سرنوشتسازی بر فرهنگ غرب و حرکت آن به سوی انقلاب علمی داشته است. او نتیجه میگیرد که اندیشۀ علمی ـــمیراث آناکسیمندرـــ تنها زمانی قابلاعتماد است که پیوسته مرزهای شناخت فعلی ما را محک بزند.