فلسفۀ زیست‌شناسی

مهرداد کولاب

فلسفۀ زیست‌شناسی

فلسفۀ زیست‌شناسی، به تعبیر وسیع‌تر، بخشی از فلسفۀ علم است. اما… به تعبیری باریک‌تر می‌توان فلسفۀ علم را از فلسفۀ طبیعت تمییز داد. فلسفۀ علم در این تعبیر باریک‌تر، تلاشی برای درک فعالیت و محصولات خود علم است اما هنگامی که به فلسفۀ طبیعت می‌پردازیم، تلاش می‌کنیم که جهان و جایگاه ما در آن را درک کنیم. علم زیست‌شناسی به ابزاری همچون یک عدسی تبدیل می‌شود که از طریق آن به جهان طبیعت می‌نگریم. به این ترتیب علم به منبعی برای فلسفه تبدیل می‌شود و نه موضوعی برای آن.

فلسفه دوستِ منتقدِ زیست‌شناسی است؛ دوستی که کمک می‌کند روشن‌تر بیندیشید و ایرادهایتان را برطرف کنید و در پایان احساس کنید که قوی‌تر شده‌اید. کتاب «فلسفۀ زیست‌شناسی» به دلیل زبان ساده و شفافش می‌تواند برای علاقه‌مندان به فلسفهٔ علم و پیامدهای مفهومی نظریه‌های زیست‌شناسی، و زیست‌شناسانی که به مبانی فلسفی رشتهٔ خود علاقه دارند، نقطهٔ آغاز بی‌همتایی باشد. نویسنده دربارهٔ هر کدام از مباحث اصلی فلسفهٔ زیست‌شناسی فقط به اندازه‌ای می‌گوید که اصطلاحاً خواننده را «سوار قطار» کند. فلسفهٔ زیست‌شناسی برای دیدن تصویر بزرگ‌تر، پیام‌های زیست‌شناسی و جهان‌بینی تکاملی، و برای مطالعهٔ انتقادی آثاری که در این زمینه منتشر شده، ابزاری است که به آن نیاز خواهید داشت.

سمیر عکاشه در این کتاب قابل فهم که زیبا و روشن نوشته شده است بعضی از موضوعات اصلی فلسفهٔ زیست‌شناسی را مطرح می‌کند. این کتاب رابطهٔ نزدیک علم زیست‌شناسی و فلسفهٔ زیست‌شناسی را آشکار می‌کند و بنیان محکمی است برای کاوش در چارچوب‌های نظری جدید و اختلاف نظرهایی که در این رشتهٔ هیجان‌انگیز شکل می‌گیرد.

سمیر عکاشه استاد فلسفهٔ علم دانشگاه بریستول در انگلستان است و از سال ۲۰۰۳در آنجا تدریس می‌کند. عکاشه همچنین عضو فرهنگستان بریتانیا و رئیس انجمن فلسفهٔ علم اروپا است. عکاشه بیش از یکصد مقاله دربارهٔ موضوعات گوناگون فلسفهٔ علم و زیست‌شناسی تکاملی در ژورنال‌های معتبر منتشر کرده است. موضوعات مورد علاقهٔ او در فلسفهٔ زیست‌شناسی پرسش‌های بنیادی و مفهومی مرتبط با نظریهٔ تکامل، به‌ویژه مسألهٔ سطح انتخاب است که به انتشار کتاب «تکامل و سطح انتخاب» انجامید که برندهٔ جایزهٔ لاکاتوش شد.