فصل دوم، قسمت هشتم

آشویتس تحت محاکمه

هانا آرنت | ترجمهٔ میثم محمدامینی

در دسامبر ۱۹۶۳، ۱۸ سال پس از پایان جنگ جهانی دوم، دادگاهی در فرانفکورت برای محاکمۀ برخی مأمورانِ اس‌اس که در آشویتس خدمت می‌کردند آغاز به کار کرد. همه‌چیزِ این دادگاه غریب بود، از رفتار متهمان گرفته که منکر هر گناهی بودند و خود را مشتی کارمندِ دون‌پایۀ قربانیِ مقامات بالا در نظامی اهریمنی می‌دانستند و در همین حال در جلسات دادگاه، هنگامِ یادآوریِ ایام خوش گذشته‌شان در «اردوگاه» لبخندهای شیطانیِ حسرت‌بار می‌زدند، تا واکنشِ عمومِ مردم آلمان که ظاهراً از هرگونه یادآوریِ گذشته، حتی به بهانۀ اجرای عدالت، گریزان بودند. کار به جایی رسید که دادستان‌های فرانکفورت می‌گفتند: «اکثریت مردم آلمان نمی‌خواهند محاکمات دیگری علیه جنایتکاران نازی برگذار شود» و حتی وزیر دادگستریِ بُن، در خواست کرد که این «قاتلانِ میان خودمان» را راحت بگذاریم. خبرنگاران خارجی بهت‌زده بودند از اینکه «متهمانی که هنوز در شهر و دیار خود زندگی می‌کردند به‌هیچ‌وجه از اجتماعشان طرد نشده بودند».

هانا آرنت در مقالهٔ «آشویتس تحت محاکمه» به جریان محاکمۀ فرانکفورت و حواشی آن پرداخته است. این مقاله داوریِ آرنت است دربارۀ آشویتس، دربارۀ جهانی که واژگون شده، جهانی ساختگی که هرگونه شباهتی با واقعیت را از دست داده بود، جهانی که در آن هر چیز هولناکی که در خیال می‌گنجید امکان‌پذیر بود، حتی وقتی که رسماً مجاز نبود. نشر نو این مقاله را در کنار ۹ جستارِ پیشترمنتشرنشدۀ دیگر از آرنت در کتابی با عنوان مسئولیت و داوری با ترجمۀ میثم محمدامینی به‌زودی منتشر خواهد کرد. در این اپیزود متن کامل «آشویتس تحت محاکمه» را خواهیم شنید، به همراه معرفی مختصری از مسئولیت و داوری.