شعر و ادب فارسی
خوردن سوپ خفاش
همه در خوردن سوپ خفاش سهم داشتیم!
در هیچ دوره‌ای از تاریخ جهان، یک بیماری به فرض همه‌گیری آن، چنین به دغدغه مشترک تمام مردم جهان بدل نشده بوده است. حتی در دوره‌هایی که طاعون سیاه از کشته پشته می‌ساخت، بیماری واگیر این چنین جهان را در نمی‌نوردید که به سرعت گونه‌های تغییر یافته آن از شرق به غرب و یا جنوب به شمال منتقل شود. جهان طبیعت و کرۀ خاک برای انسان مدرن کوچک شده و مناسباتش با آن متفاوت‌تر از هر دوره‌ای از تاریخ است، بنابراین شکل بیماری‌های واگیرش نیز تغییر یافته است.
اما چه شد که ما گرفتار این بیماری شدیم و راه رهایی از آن چیست؟ این روزها بسیاری در اخبار و مقالات پیگیر مسألۀ بیماری کووید ۱۹ هستند، می خواهند درباره آن بیشتر بدانند، شاید راه‌های رهایی از آن و گریز از دست این ویروس که منحوسش می‌خوانند پیدا کنند. هنوز مدت چندان زیادی از پیدایی و شناسایی رفتارهای این ویروس و تاثیرات آن نگذشته است، بنابراین منابع مکتوب در اینباره خصوصاً در قالب کتاب هنوز بسیار انگشت شمار هستند.
کتاب «کووید-۱۹: بازتنظیم بزرگ» نوشته کلاوس شواپ و تیه‌ری ماله‌ره با ترجمۀ علیرضا حسنی که به همت نشر نو منتشر شده یکی از همین منابع انگشت شمار و از قضا بسیار خواندنی دربارۀ ویروس کرونا است. البته اگر انتظار آن را داشته باشید که این کتاب به روشنی دست روی عامل شکل‌گیری این ویروس بگذارد یا از نحوۀ درمان و داروهای آن و یا حتی پیشگیری سریع از کووید ۱۹ را داشته باشد، گزینۀ درستی را انتخاب نکرده‌اید. در این کتاب با نگاهی جدی و کلان‌نگر به مسألۀ کووید ۱۹ نگاه شده و در واقع عصارۀ محتوای کتاب به روندی اشاره می‌کند که ما را به اینجا رسانده است. روندی که حاصل نوع زندگی و رابطۀ ما با طبیعت بوده، همۀ جهان را دچار گرفتاری بزرگی کرده است. شاید بهتر باشد بگوییم همه ما در خوردن سوپ خفاش سهیم بوده‌ایم!
نویسندگان کتاب پروفسور کلاوس سواپ و تیه‌ری ماله‌ری هردو دکترای اقتصاد دارند، با این اوصاف نباید تعجب کنیم کتاب «کووید ۱۹: بازتنظیم بزرگ» اثری باشد که بیشتر به جنبه‌های اقتصادی و یا اجتماعی این بیماری توجه داشته باشد تا جنبه‌های صرفاً پزشکی که دربارۀ آنها در این یک سال و نیم گذشته زیاد شنیده‌ایم. بی‌گمان که امروز به دلیل آنکه مبتلایان به کووید و یا آنها که در اثر این بیماری جان خود را از دست داده‌اند بیش از هر جنبۀ دیگری در برابر دیدگان ما باشند، اما در حقیقت این همه‌گیری جنبه‌های پنهان دیگری هم دارد که چه بسا به دلیل درگیر بودن آنها در جهان پسا کرونا، از اهمیت بسیار زیادتری برخوردار باشند. حقیقت این است که دیر یا زود دانشمندان به راه‌های درمان و یا پیشگیری از کووید ۱۹ دسترسی خواهند یافت. اما آیا این پایان ماجراست؟
این همان نکتۀ مهمی است که نویسندگان کتاب بدان بیشترین توجه را دارند. چنانکه از عنوان کتاب نیز پیداست نویسندگان کتاب از بازتنظیم جهان پساکرونا سخن می‌گویند. جهانی که باید به گونه‌ای سازمان یابد که در هنگامۀ بحران‌های مشابه بسیار مقاوم‌تر از آنچه شاهدش بودیم عمل کند.
کتاب حاضر در سه فصل نوشته شده است: باز تنظیم کلان، باز تنظیم خرد (صنعت و کسب و کار) و باز تنظیم فردی. نویسندگان کتاب در این رهگذر نشان می‌دهند که علاوه بر مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹، با شروع همه‌گیری در جهان، تغییرات مهم و اساسی زندگی انسانها را دچار تحول کرد و نظم جهان دستخوش تغییرو تحولات بزرگی شد. به گونه‌ای که حتی اقتصاد پیشرفته‌ترین کشورها نیز دچار بحران‌های اساسی شد. اینکه بحران کرونا تا چه زمانی گریبانگیر بشر است چندان روشن نیست. اما نکتۀ مهم داشتن جهانی است در آن با آرامش و بدون چالش‌های ناشناخته‌ای از این دست زندگی کنیم. همچنین پس از گذراندن این همه‌گیری، جهان پساکرونا به‌گونه‌ای باشد که دیگر چنین تهدیداتی در آن احساس نشود.
نویسندگان کتاب با ارجاعی زیبا و هوشمندانه به کتاب «وقایع نگاری مرگی اعلام شده»، اثر گابریل گارسیا مارکز به روشنی وضعیت ما را در جهانی که گرفتارش هستیم نشان می‌دهند. در کتاب مارکز همۀ اهالی کتاب فاجعه و مرگی را پیشاپیش احساس کرده و نسبت به آن اطمینان یافته‌اند. همه از شرایطی که پیش روست آگاهی دارند، اما نه کاری می‌کنند و نه می‌خواهند کاری کنند و شاید اگر دقیقتر نگاه کنیم اغلب در این فکر هستند که کاری از آنها بر نمی‌آید.
شرایطی که مارکز در کتابش سخن گفته عصارۀ همان نگاهی است که اغلب ما انسانها نسبت به جهان و طبیعت و نحوۀ زیست و تعامل‌مان با آن داریم. نویسندگان در این کتاب به ما نشان می‌دهند که بحران حاصل کرونا چیزی نیست که از غیب آمده باشد بلکه شیوه‌ای که ما در جهان زیسته‌ایم موجب به وجود آمدن چنین بحرانی شده است. پس اگر بخواهیم در زندگی دوران پساکرونا گرفتار مسائلی مشابه امروز نباشیم باید مسیری را که در آن قرار داشتیم تغییر بدهیم و دیگر گرفتار این قبیل غافلگیری‌ها نشویم.
نویسندگان این کتاب امیدوارند که با تغییر در سازوکار ادارۀ جهان بتوانیم راه‌هایی برای برطرف کردن مشکلات و کاستن تأثیرات آنها در آینده داشته باشیم. تازمانی که برای بازتنظیم دنیای امروز کاری انجام ندهیم دنیای فردای ما گرفتار مصیبت‌های عمیق‌تر از پیش خواهد بود.
به این ترتیب زندگی ما در این یک سال و نیم گذشته با همۀ دشواری‌ها و تلخی‌هایش برای ما تلنگری بود که حواسمان باشد که با سبک زندگی خود چه بلایی به سرطبیعت می آوریم و در صورت عدم توجه می‌تواند بحرانهایی شدید و ناگوارتر را به همراه داشته باشد.
این کتاب اثری است سودمند برای مخاطبانی از طیف‌های مختلف بخصوص آنها که دستی در کار دارند و می‌توانند در سیاست‌گذاری‌های ریز و درشت جهان در حوزه‌های مختلف خاصه مرتبط با محیط زیست،اقتصاد کلان و… نقش داشته باشند.
حمیدرضا امیدی‌سرور
منبع: الف
