از طریقت حاتمی تا پیشه‌های هرایی
۵۰۰.۰۰۰توماناز طریقت حاتمی تا پیشه‌های هرایی مجموعه‌ای‌ست شامل پنج متن ناشناخته و کمتر شناخته در ادبیات خانقاهی و صوفیانه، اعم از نظم و نثر، و مجموعه غزلی در اسلوب شهرآشوب؛ تحفه‌ای حاوی نکات اجتماعی و تاریخی و جغرافیایی و ادبی و لغوی فراوان، و رهگشا از بابِ توضیح پاره‌هایی بعضاً یکسره مفقود و بعضاً تا حدی به حدس و گمان معلوم، اما گویی مدفون در دفینه‌ای سربه‌مُهر، خاصه دربارهٔ سنت عرفانی/خانقاهی خراسان و سلاسل صوفیان، و نیز به سبب درجِ رسالهٔ بدیع صنایع‌البدایع سیفی بخاری، حاوی سندی در سنت ادبی شهرآشوب‌نویسی. نجیب مایل هروی، مصصح و گرد‌آورندهٔ این متون، رساله‌های شش‌گانهٔ مندرج در کتاب را ضمن مقدمه‌ای کلّی اجمالاً از حیث نسخه‌پژوهی شناسانده، اما به این بسنده نکرده و هر متن را ذیل مقدمه‌ای جداگانه به‌تفصیل و به دیدهٔ تحقیق و نقد بررسی کرده است.
استاد
۲۰۰.۰۰۰تومان«گو» بازی استراتژیکی‌ست که در آن بازیکنان می‌کوشند سنگ‌های سیاه یا سفید حریف را محاصره کنند. اصول گو ساده اما اجرای آن بس پیچیده است و گویای حساسیت ژاپنی. یاسوناری کاواباتا در این رمان/وقایع‌نامه مسابقهٔ استاد محترمِ شکست‌ناپذیری را با بازیکنی جوان و مترقی دستمایه کرده است تا لحظه‌ای را به تصویر بکشد که در آن سنت‌های صُلب ژاپن امپراتوریایی با هجوم سدهٔ بیستم مواجه می‌شوند. رقابت استاد و حریفش چند ماه به طول می‌انجامد و در خلالِ بازی تنش‌هایی پیش می‌آید که جز بازیکنان، خانواده و نزدیکان آنها را نیز در خود فرومی‌کشد و مسابقه را به دوئلی تبدیل می‌کند که سرانجامی ندارد جز مرگ یکی از بازیکنان.
استاد رمانیست با جزئیات درخشان، هم آمیخته به تعلیق و هم آرام، مرثیه‌ای برای کل یک جامعه، تحریرشده با ایجازی شاعرانه و فراستی روان‌شناسانه، که جایزهٔ نوبل ادبیات را برای کاواباتا به ارمغان آورد.
الیزابت فینچ
اتمام چاپنیل در دههٔ سوم زندگی مجذوب معلم درونگرا و خویشتن‌دار اما رئیس‌مآب خود الیزابت فینچ می‌شود. الیزابت فینچ «فرهنگ و تمدن» درس می‌دهد و شاگردان و درنهایت خوانندگانش را به چالش می‌کشد تا مستقلاً بیندیشند. نیل سخت مجذوب شخصیت معلمش شده و نیز به روش نامتعارف او در پیاده‌کردن تاریخ و فلسفه در امور عادی زندگی. معلم به امپراتور یولیانوس علاقهٔ وافری دارد. شاگرد بعد از مرگِ الیزابت فینچ یادداشت‌هایش را می‌یابد و به کاوشی پیگیرانه دربارهٔ آثار و احوال امپراتور یولیانوس می‌پردازد. جریان تاریخ و زندگی‌نامه، هم آبشخور روح و روان و اندیشهٔ خوانندگان می‌شود و هم راهنما و راهگشای زندگانی‌شان. عشق افلاطونی یک‌جانبه و نافرجام نیل و مرگ الیزابت فینچ آتشی می‌زند به اشتیاق نیل برای کاوشی تغزلی و اندیشه‌برانگیز در عشق، دوستی، سوگ، و پژوهش در اسرار و احوال یک شخصیت تاریخی.
ایران و همسایگانش
۴۲۰.۰۰۰توماندورهٔ زمانی این بررسی (۱۸۳۰-۱۸۱۵) در تاریخ اخیر ایران اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. روسیه در جهت گسترش سلطهٔ خود بر قفقاز و این سوی رود ارس می‌کوشید، بریتانیا به‌دنبال تفوق بر خلیج فارس بود، و ایران در آخرین نبردهای ازپیش‌باخته برای تأمین منافع خود جنگ و جدال می‌کرد. دههٔ سوم قرن نوزدهم شاهد تغییرات بنیادین در وضعیت قفقاز و دریای خزر و خلیج فارس بود، که هریک به‌ترتیب تبدیل شده بودند به استانی از روسیه، دریاچه‌ای در تملّک روسیه، و آخرین مورد، در عمل، دریایی تحت سلطهٔ بریتانیا. به‌علاوه، در آن دورهٔ زمانی رقابت ایران و ترکیه برای آخرین بار به برخورد نظامی انجامید، و مهم‌تر اینکه نخستین تلاش‌ها برای حل علل درگیری‌های مکرر سابق صورت گرفت، که نتیجتاً مرحله‌ای جدید در روابط بین دو همسایه بر اساس تفاهم بیشتر آغاز شد؛ دورانی که ژئوپلتیک منطقه شکل گرفت و تأثیرش تا به امروز پابرجاست.
فریدون آدمیت (۱۳۸۷- ۱۲۹۹) تاریخ‌نگاری مبتکر بود که تاریخ را رشته‌ای تخصصی و تحلیلی می‌انگاشت و مروج آن بود. او با استفادهٔ گسترده از منابع دست‌اول بایگانی‌های ایران و خارج از ایران، آنها را به ترتیب اهمیت دسته‌بندی کرد و در این زمینه تسلطی بی چون و چرا از خود نشان داد.
آدمیت در سال 13۱9، زمانی که هنوز دانشجو بود، به استخدام وزارت امور خارجه درآمد. در سال ۱۳۲۱ از دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و رسالهٔ کارشناسی او بعداً اساس نخستین و پرآوازه‌ترین کتاب او امیرکبیر و ایران قرار گرفت. آدمیت بعدتر به سفارت ایران در لندن اعزام شد و همزمان با تصدی سمت دبیری سفارت ایران، در مدرسهٔ علوم اقتصادی و سیاسی لندن تا کسب درجهٔ دکتری تحصیل کرد. اثر حاضر ترجمهٔ رسالهٔ دکتری اوست.
«ایران و همسایگانش» منتشر شد.
دورهٔ زمانی این بررسی (۱۸۳۰-۱۸۱۵) در تاریخ اخیر ایران اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. روسیه در جهت گسترش سلطهٔ خود بر قفقاز و این سوی رود ارس می‌کوشید، بریتانیا به‌دنبال تفوق بر خلیج فارس بود، و ایران در آخرین نبردهای ازپیش‌باخته برای تأمین منافع خود جنگ و جدال می‌کرد. دههٔ سوم قرن نوزدهم شاهد تغییرات بنیادین در وضعیت قفقاز و دریای خزر و خلیج فارس بود، که هریک به‌ترتیب تبدیل شده بودند به استانی از روسیه، دریاچه‌ای در تملّک روسیه، و آخرین مورد، در عمل، دریایی تحت سلطهٔ بریتانیا. به‌علاوه، در آن دورهٔ زمانی رقابت ایران و ترکیه برای آخرین بار به برخورد نظامی انجامید، و مهم‌تر اینکه نخستین تلاش‌ها برای حل علل درگیری‌های مکرر سابق صورت گرفت، که نتیجتاً مرحله‌ای جدید در روابط بین دو همسایه بر اساس تفاهم بیشتر آغاز شد؛ دورانی که ژئوپلتیک منطقه شکل گرفت و تأثیرش تا به امروز پابرجاست.
علی‌رغم اهمیت حوزۀ بررسی این اثر به‌ندرت هیچ‌گونه تحقیق علمی از دیدگاه تاریخ دیپلماسی در این مورد صورت نگرفته است. در کمال تعجب، عهدنامۀ شیراز، که در رابطه با مسألۀ جزیرۀ بحرین اهمیتی فراوان دارد، در آثار هیچ‌یک از مؤلفان معاصر یا آثار جنبی مورد توجه قرار نگرفته، هر چند که دیپلماسی بریتانیا در مورد آن جزیره از همان زمان دچار تحول شد و این سیاست تا به امروز نیز محل مناقشۀ مستمر ایران-انگلستان بوده است.
در این اثر تلاش شده تا روابط دیپلماتیک در سال‌هایی بررسی شود که طی آن نهایتاً تسلط سیاسی، اقتصادی و استراتژیک روسیه در شمال، و برتری بریتانیا در جنوب تثبیت شد، و گشایشی نویدبخش در کار دشوار خاتمه دادن به مشاجرات طولانی‌مدت بین ترکیه و ایران صورت گرفت.
فریدون آدمیت (۱۳۸۷- ۱۲۹۹) تاریخ‌نگاری مبتکر بود که تاریخ را رشته‌ای تخصصی و تحلیلی می‌انگاشت و مروج آن بود. او با استفادهٔ گسترده از منابع دست‌اول بایگانی‌های ایران و خارج از ایران، آنها را به ترتیب اهمیت دسته‌بندی کرد و در این زمینه تسلطی بی چون و چرا از خود نشان داد. آدمیت در سال ۱۳۱۹، زمانی که هنوز دانشجو بود، به استخدام وزارت امور خارجه درآمد. در سال ۱۳۲۱ از دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و رسالهٔ کارشناسی او بعداً اساس نخستین و پرآوازه‌ترین کتاب او امیرکبیر و ایران قرار گرفت.
بریزبن
۴۰۰.۰۰۰تومانشخصیت اصلی بریزبن، گلِب، نوازنده‌ای است که در جوانی به زبان‌شناسی رو می‌آورد و شیفتۀ مفهوم چندصدایی باختین می‌شود اما سرانجام مفهوم چندصدایی را در موسیقی بازمی‌یابد. آرمان‌شهری که بناست این چندصدایی‌ها در آن یکی شوند، بریزبن، چندان دور است که انگار هم راوی و هم گلِب ترجیح می‌دهند نادیده‌اش بگیرند و بی هیچ حسرتی به همین چندصداییِ زیبا قناعت کنند. در بریزبن گذشته و حال در هم بُر می‌خورند، اما با هم یکی نمی‌شوند. گذشته همواره گذشته می‌ماند و حالِ جاری سطر به سطر به گذشته تبدیل می‌شود و هیچ‌کدام از شخصیت‌ها به فهم خاص خود از زندگی و جهان دست نمی‌یابند مگر آنکه به فهم خود از جهان از منظر فهم «دیگری» از جهان بنگرند.
بیلی باد ملوان
اتمام چاپوقتی که هرمان ملویل در سال ۱۸۹۱ در هفتاد و دو سالگی چشم ازجهان فرو بست، معاصرانش احتمالاً او را داستان‌نویسِ ناکامی می‌دانستند که تا پیش از سی‌سالگی بارقه‌‌هایی از استعداد و نبوغ را نشان داده اما زود از جادۀ موفقیت خارج شده است. اثر سترگش، موبی‌دیک، اصلاً دیگر چاپ نمی‌شد و خودش هم بیش از سه دهه بود که فقط شعر می‌سرود و ظاهراً داستان‌نویسی را کنار گذاشته بود. چیزی که هنگام مرگ ملویل کسی نمی‌دانست این بود که او در پنج سال آخر عمر، گاه‌گاهی روی نگارش داستان بلند بیلی باد مشغول کار بود، داستانی که با مرگش ناتمام ماند.
بیلی باد نخستین بار، ۳۳ سال پس از مرگ نویسنده، در سال ۱۹۲۴ منتشر شد و امروز به عقیدۀ بسیاری، بعد از موبی‌دیک، بزرگ‌ترین شاهکار ملویل به شمار می‌آید.
پایان کیمیاگری
۵۰۰.۰۰۰تومانانقلاب صنعتى عصرِ كاپيتاليستى امروزين را پى افكند. با وجود اين، شكوفايى ابداعات تكنولوژيک در طى آن دورانِ پويا متكى بود بر پذيرش گستردۀ دو ايدۀ بسيار قديمى‌تر: خلق پول كاغذى و ايجاد بانک براى صدور اعتبار. هردو ايده در بنيادِ خود انقلابى هستند و کم و بیش جادويى. كاغذ معمولى به ارزشمندى طلا شد و سپرده‌هاى كوتاه‌مدت امن تبديل شدند به وام‌هاى بلندمدت پرخطر. بنا به استدلال مروين كينگ، اين همانا كيمياگرى مالى است: خلق قدرت‌هاى مالى شگرف كه از قواعد واقعيت و عقل سليم عدول مى‌كنند. ايمان به اين قدرت‌ها مزاياى عظيم داشته اما موجد رشته‌اى بى‌پايان از فجايع اقتصادى نيز بوده است. قابلیت‌های اين ايده‌ها را چگونه مى‌توان با ضعف‌هاى ذاتى‌شان سازش داد؟ مروين كينگ بر تجربۀ بى‌بديلش تكيه مى‌كند تا تفاسيرى تازه از اين نيروهاى اقتصادى عرضه كند و مسير آیندهٔ اقتصاد جهانى را نشان دهد.
مروين كينگ (متولد 1948) اقتصاددان انگليسى و استاد مدرسۀ اقتصاد لندن است. از سال 2003 تا 2013 (ازجمله در اوج بحران مالى سال‌هاى 2008-2007) رئيس بانک انگليس بود. در 19 ژوئيۀ 2013 از سوى ملکه اليزابت دوم به مقام اشرافيت انتصابى نائل شد.
پژوهشی عالمانه و همه‌فهم در مورد اينكه ماليۀ مدرن چگونه راه خود را گم كرده است. افراد كمى هستند كه از شايستگى لُرد مروين كينگ برخوردار باشند براى تخيل بانكدارى آينده. خواندن كتاب او واجب است.
ـــــــ هنرى كيسينجر
من كلى كتاب دربارۀ بحران مالى سال‌هاى 2008-2007 خوانده‌ام. اين هوشمندانه‌ترینشان است، پر از ايده‌هاى جديد. در حالى‌كه ديگر «خدايان ماليه» خاطره منتشر مى‌كنند كينگ تحليلى درخشان ارائه مى‌كند، نه‌فقط از نقص نظام مالى جهانى، که از نقصانِ خودِ اقتصاد.
ـــــــ نيل فرگوسن
پنجه مخملی‌ها
اتمام چاپاز نقاشی‌های دیواری مصر باستان گرفته تا فضای مجازی کنونی، تمام مشاهدات حکایت از این دارند که انسان گربه را تا مقام خدایی برکشیده است. اما گربهٔ خانگی فقط یکی از اعضای خانوادهٔ گربه‌سانان است که نزدیک به چهل گونه دارد. این کتاب شما را با تمام اعضای این خانواده آشنا می‌کند؛ از گربه‌های کوچک ۲ کیلوگرمی تا غول‌های ۲۵۰ کیلوگرمی. خواهید دید که گربه‌ها در چهارگوشهٔ جهان، از مناطق برفگیر گرفته تا بیابان‌های داغ، چه راه‌حل‌هایی برای مسائل زندگی یافته‌اند. چقدر با هم متفاوت‌اند و با این حال در زیبایی و شکوه و پنهان‌کاری بسیار به هم شبیه‌اند. و در نهایت اینکه چه خطراتی آنها و زیستگاه‌شان را تهدید می‌کند. ضمناً به برخی از پرسش‌های همیشگی شما نیز پاسخ می‌دهد: چرا شیرهای نر یال دارند؟ آیا ببر سیاه وجود دارد؟ چرا جگوار آدمخوار نداریم؟ چگونه سگ‌ها می‌توانند به حفاظت از گربه‌ها کمک کنند؟ آیا نگهداری گربه در خانه باعث حساسیت می‌شود؟ چرا گربه‌ها نمی‌توانند گیاهخوار شوند؟ آیا گربه‌ها مزهٔ شیرینی را حس می‌کنند؟
ملوین سان‌کوئیست استاد بازنشستهٔ گروه بوم‌شناسی و حفاظت حیات‌وحش در دانشگاه فلوریدا و عضو گروه متخصصان گربه‌سانان در اتحادیهٔ جهانی حفاظت طبیعت (IUCN) است. فیونا سان‌کوئیست دربارهٔ طبیعت برای خوانندهٔ عمومی می‌نویسد. او و همسرش فیونا با هم ببر، پلنگ، گربهٔ طلایی آسیایی، و گربهٔ پلنگی را در آسیا، یوز و گربهٔ طلایی افریقایی را در افریقا و جگوار، شیر کوهی، پلنگچه، وشق سرخ، و گربهٔ شیلی را در امریکا و در زیستگاه طبیعی‌شان بررسی کرده‌اند.
امروزه گربه‌های اهلی در میلیون‌ها خانه یکی از اعضای خانواده به شمار می‌آیند. اما آنها تا چه اندازه هنوز نمایندهٔ نیاکان وحشی خود هستند، گونه‌هایی که جثه‌شان از ببر غول‌پیکر تا گربهٔ شنی کوچک‌اندام متغیر است؟ این کتاب را بخوانید تا بدانید. این معتبرترین منبع دربارهٔ تمام انواع گربه‌سانان است.
جورج شالر، نویسندهٔ گوزن و ببر (۱۹۶۷)، شیر سرنگتی (۱۹۷۲)
این بهترین کتاب مقدماتی دربارهٔ تکامل، بقا، و وضعیت حفاظتی گربه‌سانان وحشی جهان است. از آن کتاب‌های کمیابی که هم می‌توان آن را پیش از خواب برای کودکی خواند و هم یک دانشجو می‌تواند به آن ارجاع بدهد.
آلن رابینوویتز، نویسندهٔ جگوار (۱۹۸۶)
این کتاب، با نقشه‌های پراکندگی جغرافیایی و تصاویر بسیار، مروری است جامع، جذاب، لذت‌بخش، و به‌روز از هر آنچه دربارهٔ اعضای خانوادهٔ بزرگ گربه‌سانان می‌دانیم.
جیمز سندرسون، نویسندهٔ گربه‌های وحشی کوچک (۲۰۱۱)
از نقاشی‌های دیواری مصر باستان گرفته تا فضای مجازی کنونی، تمام مشاهدات حکایت از این دارند که انسان گربه را تا مقام خدایی برکشیده است. اما گربۀ خانگی فقط یکی از اعضای خانوادۀ گربه‌سانان است که نزدیک به چهل گونه دارد. این کتاب شما را با تمام اعضای این خانواده آشنا می‌کند؛ از گربه‌های کوچک 2 کیلوگرمی تا غول‌های 250 کیلوگرمی. خواهید دید که گربه‌ها در چهارگوشۀ جهان، از مناطق برفگیر گرفته تا بیابان‌های داغ، چه راه‌حل‌هایی برای مسائل زندگی یافته‌اند. چقدر با هم متفاوت و با این حال در زیبایی و شکوه و پنهان‌کاری بسیار به هم شبیه‌اند. و در نهایت اینکه چه خطراتی آنها و زیستگاه‌شان را تهدید می‌کند. ضمناً به برخی از پرسش‌های همیشگی شما نیز پاسخ می‌دهد: چرا شیرهای نر یال دارند؟ آیا ببر سیاه وجود دارد؟ چرا جگوار آدمخوار نداریم؟ چگونه سگ‌ها می‌توانند به حفاظت از گربه‌ها کمک کنند؟ آیا نگهداری گربه در خانه باعث حساسیت می‌شود؟ چرا گربه‌ها نمی‌توانند گیاهخوار شوند؟ آیا گربه‌ها مزۀ شیرینی را حس می‌کنند؟
کتاب کنونی از آن رو برای ترجمه در مجموعۀ «کتابخانۀ تاریخ طبیعی» انتخاب شده که به زبانی ساده و عمومی نوشته شده و یک کتاب جانورشناسی تخصصی نیست. قدیمی‌ترین کتابی که در این باره نوشته شده اثر چارلز گوگیسبرگ، طبیعیدان سویسی، است که در سال 1975 منتشر شد. در 1993 دیوید آلدرتون کتابی با همین نام منتشر کرد و بعد از آن نوبت به سان‌کوئیست‌ها می‌رسد.
ملوین سان‌کوئیست استاد بازنشستۀ گروه بوم‌شناسی و حفاظت حیات‌وحش در دانشگاه فلوریدا و عضو گروه متخصصان گربه‌سانان در اتحادیۀ جهانی حفاظت طبیعت (IUCN) است. همسرش فیونا سان‌کوئیست دربارۀ طبیعت برای خوانندۀ عمومی می‌نویسد. سان‌کوئیست‌ها ببر، پلنگ، گربۀ طلایی آسیایی، و گربۀ پلنگی را در آسیا، یوز و گربۀ طلایی افریقایی را در افریقا و جگوار، شیر کوهی، پلنگچه، وشق سرخ، و گربۀ شیلی را در امریکا و در زیستگاه طبیعی‌شان بررسی کرده‌اند.
پیردختر
اتمام چاپشاهکاری دیگر از مجموعۀ عظیم کمدی انسانی، شاخۀ «زندگی شهرستانی»، که به قول ویکتور هوگو جای آن داشت نویسنده تاریخ انسانی می‌نامیدش نه کمدی انسانی. داستان دوشیزه کرمون ساده‌دل، که دیری از سن ازدواجش گذشته است و اکنون در چهل‌ودوسالگی سه نفر سودای ازدواج با او را دارند: یک شوالیۀ آس و پاس، به سودای درربودن ثروت او، یک سفته‌باز پیر ثروتمند مکار، به سودای آنکه با این ازدواج به محافل اشرافی راه یابد، و جوان نابغۀ عفیفی که عاشق زیبایی دوشیزه است اما جرئتش را ندارد که عشق خود را ابراز کند. دختر اما در نتیجۀ حوادثی چند، مأیوس و سرخورده، تن به ازدواج با سفته‌باز پیر می‌دهد چون نمی‌خواهد باکره از جهان رخت بربندد. اما آیا حالا که او بانو دو بوسکیه خوانده می‌شود، به مراد دل رسیده است؟ آیا به لذتی که استحقاقش را دارد دست یافته است؟ پیردختر رمانیست به لحاظ تحلیل روانی در حد اعلای درخشندگی. دوشیزه کرمون که نمی‌دانیم باید او را پس از ازدواج «بانو» کرمون بخوانیم یا با عنوان «دوشیزه» از او یاد کنیم، یکی از زنده‌ترین شخصیت‌های کل مجموعۀ کمدی انسانی‌ست. داستانی با تصاویری درخشان از زندگی شهرستانی، شب‌نشینی‌ها، زدوبندها، سودجویی‌های سیاسی و مالی، سرشار از واقع‌بینی، با دقیق‌ترین و مجسم‌ترین توصیف‌ها.
تئاتر برای زندگی
۲۶۰.۰۰۰تومانچگونه می‌توان «اجتماع» را همچون «فرد» موجودی زنده تلقی کرد؟ با کدام تمهیدات تئاتری می‌توانیم به اجتماعات زنده کمک کنیم تا قصه‌های خود را بیان کنند؟ چگونه این کار را انجام دهیم بی‌آنکه به شخصیت‌هایی که مخالفشان هستیم جلوه‌ای اهریمنی ببخشیم؟ آیا باید در نبردی دائمی برای شکست دادنِ خیل بی‌پایان سرکوبگران باشیم، یا می‌توانیم به جهانی بیندیشیم که ظهور چنین افرادی در آن ناممکن است؟
تئاتر برای زندگی پاسخی به این پرسش‌ها و مرجعی اساسی است برای کسانی که می‌خواهند از نیروی تئاتر در راستای تغییرات مثبت اجتماعی بهره بگیرند. دیوید دایموند، از کنشگران نامی کانادا در حوزهٔ تئاتر کاربردی، از رهگذر تلفیق «نظریهٔ سیستم‌ها» و جنبش «تئاتر سرکوب‌شدگان»، شکلی از کنشگری هنری را در این کتاب عرضه می‌کند که به توانمندسازی مدنی شهروندان و توسعهٔ سیاسیِ اجتماعات می‌انجامد. اتحادیهٔ تئاتر و آموزشگری امریکا در سال 2008 از تئاتر برای زندگی به‌عنوان کتاب ممتاز سال تقدیر کرد.
تاریخ مختصر برابری
۱۸۰.۰۰۰تومانسهل است که در مورد نابرابری بدبین باشیم. می‌دانیم که در بسیاری از مناطق جهان طی دو نسل گذشته نابرابری به‌شدت افزایش یافته است. کمتر کسی به‌اندازهٔ توما پیکتی به عیان ساختن این مشکل اهتمام ورزیده است. و حالا پیکتی در «تاریخ مختصر برابری»، این اثرِ جدیدِ شگفت‌انگیز و پرقدرت، به ما یادآور می‌شود که گسترهٔ عظیم تاریخ حاوی دلایلی است برای خوش‌بین بودن. او نشان می‌دهد که حرکتمان طی قرن‌ها به سمت برابریِ بیشتر بوده است. نزد پیکتی قوس تاریخ طولانی است، اما به سمت برابری خم می‌شود. با این همه، این امری خودبه‌خودی نیست: ما به‌عنوان شهروند باید مهیای این باشیم که برایش بجنگیم، و پیوسته انبوهی از نهادهایی را (باز) بیافرینیم که آن را موجب خواهند شد.
پیکتی با ظرافت و ایجاز راهمان را از میان مراحل سترگی باز می‌کند که، خوب و بد، سازندهٔ جهان مدرن بوده‌اند: رشد سرمایه‌داری، انقلاب‌ها، امپریالیسم، برده‌داری، جنگ‌ها، و ایجاد دولت رفاه. این تاریخی است مملو از خشونت و ستیز اجتماعی که در فواصلشان پسرفت بوده است و فاجعه. اما پیکتی نشان می‌دهد که در این معرکه، جوامع انسانی گهگاه حرکتی کرده‌اند به سوی توزیع عادلانه‌تر درآمد و دارایی، کاستن از نابرابری‌های نژادی و جنسیتی، و افزایش دسترسی به مراقبت سلامت و آموزش و حقوق شهروندی.
استدلال پیکتی در «تاریخ مختصر برابری»، استدلالی است استوار در این جهت که چرا باید به پیشرفت انسان خوش‌بین باشیم. پیکتی، اندیشمندِ سوسیالیستِ متعهد و معقول، یکی از جامع‌ترین و مفهوم‌ترین برنامه‌های سوسیال‌دموکراتیکی را شرح می‌دهد که می‌توان یافت. او طرحی درمی‌اندازد که هوشمندانه است و فکورانه و برانگیخته با اعتقادات سیاسی تحسین‌انگیز.
توما پیکتی در «تاریخ مختصر برابری» برنامه‌ای بلندپروازانه برای قرار گرفتن نابرابری در مرکز مباحثات سیاسی ارائه می‌کند. سوسیالیسم دموکراتیک احیاشده‌ای که او پیش می‌نهد به ورای دولت رفاه می‌رود، با طلب کردن اشتغال تضمین‌شده، ارثیه برای همه، اشتراک قدرت در شرکت‌ها و قوانین جدید برای جهانی‌سازی. این همانا اقتصاد سیاسی است در مقیاس عظیم، نقطهٔ شروعی برای بحث دربارهٔ آیندهٔ سیاست پیشرو.
تبارشناسی حِسبَه
۱۵۰.۰۰۰تومانامویان برای توجیه اعمالشان نیازی به فتوای شرعی نداشتند. اما عباسیان که رژیم خود را –به‌اعتبار نزدیکی‌شان به نبی– تحت شعار دینی «الرضی من آل محمد» برپا کردند، به توجیه شرعی نیاز داشتند تا روا بدارد که هرکدام از مخالفانشان را که خواستند به قتل برسانند. و از همین رو، وظایف دینی‌ای را برای تحکیم سلطه‌شان به وجود آوردند که از جملهٔ آنها شغل حِسبَه و مُحتسِب بود.
«حِسبَه» در لفظ شرعی به این معناست که یکی از مسلمانان برای دخالت در زندگی دیگران داوطلب شود و این دخالت وقتی رخ دهد که آنها مرتکب گناهی در حق خدا یا نوع بشر شده باشند. در مورد کسی که مرتکب گناهانی چون قتل، سرقت، قَذف یا زنا می‌شود اتفاق نظر هست که مستحق مجازات یا به تعبیر فقهی مستحق «حدود» است. این حالتی است که شخص به حقوق بندگان تجاوز می‌کند. آیا درست است که حاکم چنین شخصی را مجازات کند؟ اما موارد اختلاف در مورد کسی است که با ارتکاب به کفر یا ارتداد یا کوتاهی در اجرای فرایضی مثل نماز و زکات به حقی از حقوق خداوند تجاوز می‌کند. آیا دیگران حق دخالت در زندگی او را با اجبارکردنش به ایمان یا تهدیدش به مجازات دارند؟ و اگر حِسبَه شرعاً به‌معنای دخالت در زندگی دیگران است، این دخالت تنها محدود به نصیحت و توصیه است یا با اکراه و اجبار و مجازات مادی و معنوی نیز همراه است؟
امویان برای توجیه اعمالشان نیازی به فتوای شرعی نداشتند. اما عباسیان که رژیم خود را –به‌اعتبار نزدیکی‌شان به نبی– تحت شعار دینی «الرضی من آل محمد» برپا کردند، به توجیه شرعی نیاز داشتند تا روا بدارد که هرکدام از مخالفانشان را که خواستند به قتل برسانند. و از همین رو، وظایف دینی‌ای را برای تحکیم سلطه‌شان به وجود آوردند که از جملهٔ آنها شغل حِسبَه و مُحتسِب بود.
«حِسبَه» در لفظ شرعی به این معناست که یکی از مسلمانان برای دخالت در زندگی دیگران داوطلب شود و این دخالت وقتی رخ دهد که آنها مرتکب گناهی در حق خدا یا نوع بشر شده باشند. در مورد کسی که مرتکب گناهانی چون قتل، سرقت، قَذف یا زنا می‌شود اتفاق نظر هست که مستحق مجازات یا به تعبیر فقهی مستحق «حدود» است. این حالتی است که شخص به حقوق بندگان تجاوز می‌کند. آیا درست است که حاکم چنین شخصی را مجازات کند؟
اما موارد اختلاف در مورد کسی است که با ارتکاب به کفر یا ارتداد یا کوتاهی در اجرای فرایضی مثل نماز و زکات به حقی از حقوق خداوند تجاوز می‌کند. آیا دیگران حق دخالت در زندگی او را با اجبارکردنش به ایمان یا تهدیدش به مجازات دارند؟ و اگر حِسبَه شرعاً به‌معنای دخالت در زندگی دیگران است، این دخالت تنها محدود به نصیحت و توصیه است یا با اکراه و اجبار و مجازات مادی و معنوی نیز همراه است؟
احمد صبحی منصور محقّق، اسلام‌شناس معاصر، رهبر معنوی قرآنیان در مصر، فعال حقوق بشر و رئیس مرکز جهانی قرآن (IQC) است. منصور سال‌ها در زمینهٔ حقوق بشر و دموکراسی در مصر فعالیت می‌کرد تا اینکه پس از طرد از سوی فقهای اصول‌گرای مصری مورد پیگرد حکومت نیز قرار گرفت.